Is Big brother still watching ?
Wie heden ten dage les volgt op een universiteit kijkt er
niet meer van op dat er een camera staat in de aula. Het opnemen van colleges
kent de laatste jaren een hele opmars. In het tijdschrift Onderwijsinnovatie
stond onlangs een onderzoek van Pierre
Gorissen, Jan Van Bruggen en Wim Jochems. Zij hebben een onderzoek gevoerd bij
twee Fonteys hogescholen en de Technisch universiteit Eindhoven naar de vraag
of studenten effectief gebruik maken van de opnames en hoe studenten hier via
tags in ondersteund kunnen worden.
(Analyseren van studenteninteracties met college- opnames, Onderwijsinnovatie
juni 2013,
http://www.ou.nl/documents/10815/36320/OI_2013_2_Onderzoek_collegeopnames.pdf)
Voor hun onderzoek hebben ze een online enquête gestuurd
naar 1122 studenten, waarvan 547 (=46.1%) effectief heeft geantwoord. Hierbij
gaven de student aan dat:
·
De opnames vooral gebruikt worden voor: “de controle van hun eigen aantekeningen,
bevestiging van ervaringen opgedaan tijdens het college en het nogmaals
herbekijken van het materiaal voor en na het college”.
·
De kwaliteit van de geven lessen was volgens de
studenten, zelfs toen dit extra gevraagd werd bij de afgenomen interviews,
nooit een doorslaggevend reden om naar de opnames te kijken.
·
Het tijdstip van wanneer de opnames bekeken
werd, werd vooral beïnvloed door het tijdstip van de tentamens.
·
Studenten keken het minste naar opnames die alleen
het bord gebruikte.
·
Gemiddeld wordt 25% van de hele video-opname
bekeken.
Vooral uit de laatste bevinding nl dat de studenten alleen
fragmenten bekijken van de opnames leidde tot de vraag hoe tags hierin kunnen
ondersteun. Hierdoor kan de docent (of student zelf) tags aanbrengen aan
hoofdstukken waardoor navigatie makkelijker is en men gericht stukken kan
herbekijken. Na aanbrengen van tags bleek dat studenten die gebruik maakte van
de tags beter scoorde dan zij die dit niet deden voor hun tentamens. Als
aanbeveling gaven de onderzoekers mee dat docenten studenten positief kunnen
ondersteunen bij hun leerproces. Dit door het aanbrengen van trefwoorden en
titels op dia’s en het taggen van opnames.
Sinds twee jaar is de
VUB ook gestart met het opnemen van lessen om deze ter beschikking te stellen aan
de studenten. In het begin werd dit initiatief eerder aarzelend onthaald bij de
desbetreffende professoren en assistenten. Vragen zoals zullen er nog wel
studenten naar de les komen, worden we niet op deze manier te veel
gecontroleerd,.. staken de kop op. Nu het systeem al een tijdje draait hoor ik
vanuit het lesgevend kader veel positieve signalen. Bij navraag van de
studenten (http://www.vub.ac.be/kwaliteitszorg/afstandsleren_project),
blijkt net zoals als in het artikel, dat het merendeel van de studenten de
opgenomen lessen gebuikt als aanvulling op hun notities of om zich voor te
bereiden op de examens en naar de lessen blijft komen. Het zijn vooral de
werkstudenten die het materiaal gebruiken in plaats van de “echte” les.
Dit
resultaat blijkt ook uit een onderzoek van Filius waarbij: “uit evaluaties aan de Universiteit Utrecht
en Universiteit Twente geeft 15 tot 20 procent van de studenten aan meerdere
colleges niet te hebben gevolgd omdat deze achteraf online beschikbaar zouden
zijn. De andere bleven naar de lessen komen.” (R. Filius, De huiskamer als cursuslokaal, DEVELOP NR 4-2008,
http://igitur-archive.library.uu.nl/ivlos/2009-0107-201037/filius%20-%20de%20huiskamer%20als.pdf)
De reden waarom de dagstudenten nog niet echt actief gebruik
maken van opgenomen lessen is volgens mij voornamelijk omdat studenten niet de
hele les willen bekijken, ze willen enkel specifieke informatie bekomen over
een stuk leerstof dat ze niet goed begrijpen. Het aanbrengen van tags is in
mijn ogen is zeker een goede zaak. Hierdoor kan men gericht informatie opsporen
en kunnen de ‘digilessen’ een ondersteuning vormen bij het verwerken van een
cursus. Het is wel niet zo dat de virtuele lessen in de plaats mogen komen van
de echte lessen, want interactie blijft volgens een voorwaarde tot goed
lesgeven.
Tevens zie ik ook een meerwaarde in het gebruik van de
opgenomen lessen bij gastdocenten. Waarbij verschillende mensen simultaan
betrokken zijn. De lessen kunnen live elders worden uitgezonden zodat de
“gast” mee kan discussiëren en
antwoorden op vragen. Ook bij langdurige ziekte van studenten kan het een
oplossing zijn om zo geen lessen te missen.
Nadelen zie ik eerder van praktische aard. Enerzijds moet
men bij het lesgeven rekening houden dat men wordt opgenomen. Hierdoor kan men
minder vrij bewegen door de zaal, antwoorden uit het publiek moeten herhaald
worden,…Dit kan leiden tot een verstoring van de “lesdynamiek”. Daarnaast vergt
het extra werk van de docent om de opnames up te date te houden, online te
zetten, tags aanbrengen,..
Toch wegen de nadelen in mijn ogen niet op tegen de
voordelen en moet men nog meer investeren in een verdere uitwerking van dit
project.
Interessante links mbt het artikel:
Ervaringen van docenten ivm opames: http://www.uu.nl/NL/Actueel/video/weblectures/Pages/ervaringenopnemenhoorcolleges.aspx
Voorbeeld opname via programma collegerama: http://www.icto.tudelft.nl/tools/collegerama/