[KENNISNET, SURFNET. Technology Scouting
RFID in het onderwijs. 2009, 37 p.]
Het thema waar het in dit bericht over gaat is het gebruik van ICT in het
speciaal onderwijs. Het rapport waarnaar ik verwijs is een publicatie van 2009
maar omdat in 2011 ook een congres rond dit thema werd georganiseerd en omdat
deze invalshoek nog ontbreekt bij de overige berichten, denk ik dat de
relevantie hiervan wel ingezien kan worden.
Vaak beperken we onze inzicht bij het gebruik van ICT in het onderwijs tot de
klassieke onderwijssystemen. Belangrijk is ook om in te zien dat ook in het
bijzonder/speciaal onderwijs ICT zijn intrede doet en een grote invloed kan
uitoefenen op de leerprocessen van dergelijke leerlingen met een beperking.
In Nederland zijn
dergelijke iniatieven waarbij men het gebruik van ICT in het speciaal onderwijs
wil stimuleren zeker niet onbekend. Al een aantal
jaar ondersteunt Kennisnet ambassadeursnetwerken in het speciaal onderwijs.
Met als motto “Gewoon waar het kan, Speciaal waar nodig” is er met
ondersteuning van Kennisnet en IPON in 2011 een conferentie georganiseerd.
Na het succes van het congres ‘Gewoon speciaal ICT’ in 2011 zal er ook in 2012
weer dergelijk congres plaatsvinden. ‘Gewoon speciaal ICT’ is een speciale
conferentie waar professionals uit het onderwijs kunnen leren van experts uit
het veld en kunnen zien wat de laatste ontwikkelingen zijn op het gebied van
ICT en passend onderwijs.
Om het gebruik van ICT in het speciaal
onderwijs wat concreter te maken haal ik een rapport aan omtrent het gebruik
van RFID in het speciaal onderwijs.
(Dit rapport is te downloaden via de link
http://speciaalonderwijs.kennisnet.nl/video/rfid, rechts onder de titel ‘links’: download het rapport.)
Dit
rapport onderzoekt de toepassingen mogelijk voor het gebruik van RFID in het
onderwijs.
Maar wat is RFID of Radio Frequency
Identification
nu eigenlijk? Simpel gezegd is het een digitale versie van de streepjescodes
die we in de winkels op producten zien.
We zien dat met RFID tags bijvoorbeeld
ieder object in het klaslokaal als interface kunnen dienen om met ICT te werken
zonder dat daarbij aan de standaard muis/toetsenbord moet worden gedacht.
Voorlopig zien we RFID al terug bij betalingssystemen, bibliotheken en andere
openbare diensten dus waarom ook niet in het onderwijs?
Een voorbeeld van
RFID voor educatieve doeleinden is de RFID Learning Table. Hiermee kunnen tags
gekoppeld kunnen worden aan het afspelen van media zoals afbeeldingen, video,
audio of powerpoint presentaties. Het voordeel schuilt hier in het feit dat
voor het afspelen van educatieve media er geen muis of toetsenbord nodig is,
maar met ieder object waar een RFID tag op zit kan dit worden gedaan. Vooral
bij leerlingen met bepaalde leerproblemen ziet de school dat het gemak waarmee
de computer met RFID gericht gebruikt kan worden een bijdrage levert aan het
leerproces. Ook het feit dat ze dit zelfstandig kunnen doen zonder hulp van
anderen, ziet de school als een pluspunt. Daarnaast zien ze kleine
verbeteringen bij sommige leerlingen op het gebied van concentratie, motivatie,
geheugen en meer assertief gedrag. Een
voorbeeld van een toepassing voor de nog jongere leerlingen is ‘Lego
Mindstorms’. Dit is een bekende educatieve toepassing van Lego, waarbij
kinderen met behulp van programmeerbare Lego blokjes en allerlei sensoren leuke
en innovatieve toepassingen kunnen maken. Lego Mindstorms is ontstaan uit het
idee van het constructivisme waarbij het zelfstandige leerproces van de
leerling en zelfontdekkend leren belangrijk zijn.
Een praktijkvoorbeeld laat de toepassing hiervan binnen het
onderwijs zien. Bartiméus is een instelling die onder andere onderwijs verzorgt
voor blinde, slechtziende en meervoudig (visueel) beperkte leerlingen.
Onderstaand filmpje in de link laat zien hoe RFID technologie ingezet in het
onderwijs kan worden en wat de meerwaarde hiervan is voor de leerlingen.
Het voorbeeld
uit het filmpje komt dus vanuit een toepassing door Bartimeus. Dit project had
als doel om de mogelijkheden van de RFID-technologie voor het onderwijs aan
visueel beperkten te verkennen en bruikbare toepassingen te implementeren in
het onderwijs.
Dankzij het RFID zijn er didactische werkvormen voor visueel beperkte
leerlingen. Zo kunnen er 3D
modellen kunnen worden voorzien van RFID-chips. De leerlingen kunnen de chips
scannen met een RFID-lezer, al dan niet verbonden met de computer. De feedback
kan zowel audio, elektronisch braille en/of tekst zijn.
Ook diverse
biologiemodellen zijn interactiever gemaakt d.m.v. de RFID-technologie. Dit is
gedaan door de gebrailleerde herkenningspunten te vervangen door voelbare
RFID-chips. Door een RFID-pen voor een chip te houden kan de bijbehorende tekst
nu worden uitgesproken.
Het kan ook dienen bij ondersteuning met geheugenproblemen. Een slechtziende leerling met een
licht verstandelijke beperking heeft bijvoorbeeld moeite met het onthouden van
namen die bij gezichten horen. Haar leerkracht heeft een fotokaart gemaakt met
alle personen waar ze mee te maken heeft. Als de leerling iemand wil benoemen
in een conversatie dan pakte ze de fotokaart en wees ze vervolgens de persoon
aan. Haar gesprekspartner noemde dan meestal de naam die ze aanwees. Ook
gebruiken ze RFID in het kader van mediawijsheid en in het rapport zijn nog
talloze voorbeelden van de toepassing van RFID in het speciaal onderwijs terug
te vinden. Ik denk nu dat de mogelijkheden hiervan wel duidelijk genoeg zijn.
Als conclusie
zien we dat de ontwikkelingen op het gebied van RFID en onderwijs steeds meer
op gang komen. De belangrijkste kracht van RFID is het kunnen functioneren als
een soort brug tussen de fysieke omgeving van bijvoorbeeld een lokaal en de
virtuele omgeving van de computer.Steeds meer
toepassingen zijn gericht op het onderwijs en kunnen eenvoudig en laagdrempelig
toegepast worden.
Maar natuurlijk
zijn er niet enkel voordelen aan verbonden. RFID in het onderwijs vereist zware
investeringen maar deze worden wel vaker in het speciaal onderwijs gedaan en
zijn vaak ook wel nodig. Een ander nadeel is dat er altijd een
internetverbinding vereist is, wat mogelijk niet altijd op elke plek aanwezig
is. Ook zijn er nog weinig concrete voorbeelden, behalve van Bartimeus,
beschikbaar waar RFID ook daadwerkelijk in de onderwijspraktijk is toegepast.
Ook privacyproblematiek in relatie tot RFID worden al lange tijd met elkaar in
verbinding gebracht. Vragen zoals 'wat gebeurt er met onze gegevens?’ duiken
veel op. Dit zijn allemaal legitieme vragen die rondom deze technologie
belangrijk zijn. Maar hoewel het privacyvraagstuk wel relevant is, is het
binnen deze invalshoek van het gebruik binnen het speciaal onderwijs niet
meteen een doorwegende negatieve factor.
Al bij al zien we dat niet enkel herkenbare informatietechnologie maar
ook ingebedde technologie zoals we net zagen het mogelijk maakt om van elk
fysiek object een informatietechnologie te maken, zonder dat we zelfs beseffen
dat het hier over technologie gaat. Onderstaand citaat toont aan dat
technologie steeds meer en meer onderdeel uitmaakt van ons dagelijks leven.
“The most profound technologies are those that disappear. They weave themselves into the fabric of everyday life until they are indistinguishable from it”.- Mark Weiser
Bronnen:
http://www.ipon.nl/gewoon-speciaal
Geen opmerkingen:
Een reactie posten