woensdag 1 april 2015

Hebben sociale media een voorspelbare impact op het leerproces voor het aanleren van vreemde talen?

«Social Media, Collaboration and Social Learning – a Case-study of Foreign language learning», Margrethe Mondahl and Liana Razmerita

Samenvatting
Met behulp van zowel kwalitatieve als kwantitatieve gegevens wordt in dit artikel ingegaan op ervaringen en uitdagingen van het gebruik van een on line leerplatform, aangevuld door sociale media, voor het case-based onderwijs van vreemde talen.
De auteurs vertrekken van de theorie van het sociale constructivisme waarvoor het leren van een vreemde taal zowel een individueel als een gezamenlijk proces is en concluderen dat cognitieve processen die ten grondslag liggen aan het leren, in het bijzonder het leren van een vreemde taal, vergemakkelijkt worden door middel van sociale media en dit zeker voor de nieuwe generatie studenten.
Het onderzoek spitst zich toe op het bepalen welk apect van het vreemde taalleren wordt versterkt door het leerplatform aangevuld door sociale media.
Volgens de auteurs wijzen de bevindingen van het onderzoek erop dat indien een leerplatform aangevuld werd met sociale media, dit zal leiden tot meer collaboratieve leerprocessen en een ondersteunend en bevorderlijk resultaat zal hebben voor het succesvol oplossen van problemen en het succesvol leren van vreemde talen.


De theorie van het sociale constructivisme vertrekt van het standpunt dat leerlingen het best geholpen worden bij hun inspanningen tot het verwerven van nieuwe kennis door: het delen van kennis, het oplossen van concrete problemen en het gebruik van empirisch gebaseerde materialen. Deze theoretische principes worden in het artikel uitgelegd en toegepast voornamelijk op het leren van een vreemde taal.

De collaboratieve leeromgeving en sociale media die in de case werden gebruikt, worden beschreven: online chats, wikis, blog, sociale netwerk sites. Het zijn echter niet de algemeen bestaande, beschikbaar voor iedereen en populaire sociale media, zoals Facebook, Instagram, Tweeter.

De studie werd strikt opgebouwd met een groep studenten die allen dezelfde opdrachten kregen waarbij de ene helft gebruik kon maken van een leerplatform aangevuld met sociale media, terwijl aan de andere helft enkel het studie materiaal online werd aangeboden zonder bijkomende collaboratieve tools.

De resultaten van de  studie toonden aan dat studenten die de sociale media hadden aangeboden gekregen:
- deze sociale media in relatief grote mate hadden gebruikt;
- meer succesvol waren in het oplossen van opdrachten gerelateerd met algemene tekst productie of meer pragmatische redeneringen (vb doelgroep van de communicatie voor wie zij moesten schrijven) dan de controlegroep, terwijl de controlegroep meer succesvol was op taalkundig niveau, nl het oplossen van problemen van
syntaxis en woordenschat.
- een zekere interesse hadden gehad in het collaboratieve element van het leren, maar toch zeker het belang van de eigen persoonlijke kennis vooropstelden;
- over het algemeen gemotiveerd waren door de sociale media, hoewel er toch ook negatieve commentaren werden opgetekend over het gebrek aan werkelijk onderwijs en onvoldoende lesuren.

REFLECTIE

Een belangrijke voorafgaande opmerking is dat zoals gezegd de «sociale media» waarvan sprake in dit artikel niet de meest gekende publieke sociale media zijn, maar specifiek ontwikkelde tools die aansluiten bij het leerplatform dat aan de studenten wordt aangeboden.

De beschreven studie heeft de verdienste om een wetenschappelijke benadering te geven van iets dat door allen intuïtief wordt aangevoeld: het gebruik van sociale media zou het leren moeten stimuleren. De auteurs proberen nauwkeurig de verschillende impacten van de sociale media op het leerproces voor het aanleren van een vreemde taal na te gaan door middel van een reeks uiteenlopende onderzoeksvragen:

Het is interessant om na te gaan hoe weinig de 'assumpties' over leren met sociale media (nl. betere kennisverwerving, meer collaboratief werken en meer motivatie) in vraag worden gesteld door de vele sites die het gebruik van sociale media bevorderen voor het onderwijs (zie een paar voorbeelden in punt 1. in de referenties). Deze sites beschouwen dikwijls alle on-line sites als 'sociale media' en gaan ervan uit dat het gebruik ervan alleen maar bevorderlijk kan zijn voor het leren.

Uit de besproken wetenschappelijke studie blijkt nochtans dat

1. «wat» geleerd wordt misschien niet hetzelfde is wanneer leerlingen al dan niet on-line sociale media tools aangeboden krijgen, nl taal studenten bleken hun werk inderdaad minder te hebben toegespitst op syntaxis en woordenschat, maar hadden de redeneringen en het doelpubliek van hun opdracht beter ingeschat. Deze vaststelling zou moeten voor ogen gehouden worden wanneer het gebruik van social media tools wordt aangeboden door de leerkracht: welke kennis wenst men te bevorderen bij de leerlingen?

2. «collaboratief» leren: hoewel de studie toont aan dat dit wel groter was bij studenten die de sociale media aangeboden kregen dan bij de controlegroep die deze media niet gebruikten, wordt ook toegegeven dat studenten vooral doelen op het vergroten van hun individuele competenties. Er is dus een zekere begeleiding vereist om te komen tot echt collaboratief leren.

Het lijkt mij in dit opzicht wat onvolledig dat de auteurs niet meer aandacht hebben besteed aan de bestaande literatuur en handleidingen die ik als leek toch wel snel kon vinden, die expliciet het «online collaboratieve» werken bespreken en gedetailleerde aanwijzigen geven over hoe een online platform best wordt uitgebouwd en begeleid om tot collaboratief werken te komen (zie voor enkele voorbeelden punt 2 in de referenties). De analyse van de opbouw van het leerplatform en de sociale media tools wordt in het besproken artikel niet gemaakt, terwijl een juiste opzet, inleiding en begeleiding van die tools een grote impact blijkt te hebben op het bereiken van het «collaboratief leren» objectief.

3. «motivatie» ook hier zal dit zeer afhankelijk zijn van de opzet van het platform en de gegeven begeleiding. Motivatie enkel en alleen omwille van de technologie geeft geen blijvend resultaat.


CONCLUSIE

Samen met mijn medestudenten die de impact van het gebruik van sociale media en meer algemeen ICT in het onderwijs hebben besproken op deze blog, wens ik te concluderen dat de doorslaggevende factor van het effect van welke tool ook, de begeleider zal zijn. Het is aan de leerkrachten om goed de pedagogische en didactische doelstellingen te bepalen die zij wensen te bereiken met het gebruik van ICT. Hierbij kan het zijn dat na gebruik andere resultaten worden verwezenlijkt dan oorspronkelijk voorzien waren. De leerkracht zal dan moeten uitmaken of de gebruikte middelen moeten bijgestuurd worden of zou ook kunnen beslissen dat de onverwachte uitkomsten op meer natuurlijke wijze tegemoet komen aan de vereiste competenties voor de burgers van morgen.



Referenties
Artikel : Margrethe Mondahl and Liana Razmerita “Social media, Collaboration and Social Learning – a Case-study of Foreign Language Learning” The Electronic Journal of e-Learning Volume 12 Issue 4 (2014), (pp339-352) online op www.ejel.org

1. Handleidingen voor sociale media in het onderwijs:

2. Hoe online platformen coöperatief maken:


Gepost door op

6 opmerkingen:

  1. Bruno Van Bogaert2 april 2015 om 09:42

    Colette VUB
    Colette Van Ootheghem ??

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Colette VUB2 april 2015 om 17:00

    ja, inderdaad. De juiste spelling van mijn naam is Colette Van Ooteghem. Er ging iets mis bij de inschrijving en daar zijn soms nog sporen van in bepaalde systemen. Colette VUB heb ik ingezet op de Google Blogger. OK om dit zo te laten?

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Oru Yaprak15 april 2015 om 21:23

    Beste Colette,

    Ik sluit mij aan bij uw mening. Men probeert op diverse manieren de leerlingen in contact te brengen met ICT onder andere online leerplatformen. De sociale media kan ook een (belangrijke) rol spelen. Tegenwoordig is dat al bijna een must. Allemaal wel handige tools voor de leerkracht zelf om de leerstof op een interessante manier over te brengen aan de studenten. Zoals u zelf aangeeft, wat wilt de leerkracht hiermee bereiken? Het is dus belangrijk dat de leerkracht weet wat hij/zij wilt bereiken en op welke manier.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Unknown15 april 2015 om 23:23

    Dag Colette,

    Het leren van een tweede taal via sociale media is inderdaad een interessant gegeven. Meer en meer probeert men beroep te doen op online community's om de tweede taalverwerving te stimuleren.
    Hoewel vele leerkrachten al gebruik maken van de bekende 'low tech' applicaties (Word, Excel, Powerpoint), blijken de 'high tech' tools minder makkelijk hun weg naar de klas te vinden (discussie forums, sociale netwerk websites etc....).
    Een interessant artikel dat de mogelijkheden van facebook aanhaalt bij het verwerven van een tweede taal in de klas is "Facebook in the Language Classroom: Promises and Possibilities" door Geraldine Blattner and Melissa Fiori. Via hat gebruik van facebook willen ze een soort van community creëren die een positieve invloed heeft bij de ontwikkeling van de een taal. Dit sluit sterk aan bij het collaboratieve aspect dat je aanhaalt: samen leren. Interageren met elkaar en leren van elkaar. Iedereen is leraar en leerling.
    In Korea heeft men een website genaamd 'Livemocha'. Deze website profileert zicht als een van de grootste en meest populaire sociale netwerksites die zich profileert als ‘s werelds grootste community van moedertaalsprekers die elkaar helpen en van elkaar leren. De website zou zeer verslavend en effectief zijn. De site speelt ook in op het collaboratieve principe, onder meer dat de taal de relatie tussen mensen en de wereld benadrukt. . In deze visie speelt context dan ook een belangrijke rol bij de verwerving van grammatica. In het verlengde hiervan, riep Felix (2005) op tot het combineren van sociale en cognitieve constructivistische benaderingen bij het verwerven van een taal.
    Het combineren van deze twee benaderingen integreert sterk met een ecologisch perspectief waarbij leren gezien wordt als ‘een niet-lineaire, relationele activiteit, geconstrueerd tussen mensen en hun omgeving’. Kortom, de leerling wordt niet beschouwd als een leeg vat dat gevuld wordt door de informatie die aangereikt wordt door de leraar, maar eerder als een lid van een leersysteem dat zichzelf in stand houdt. Sociale netwerksites bieden zo een opportuniteit om te leren door observatie alvorens het begrijpen en het onder de knie krijgen van de taal. Hierdoor wordt het zelfvertrouwen versterkt, waardoor de leerling aangemoedigd wordt om bij te dragen in de community.

    Ik ben dus zelf ook van mening dat men meer zou kunnen experimenten met sociale media in de klas om het leerproces te bevorderen en te stimuleren. Het zal natuurlijk enige oefening en tijd vragen om dit daadwerkelijk effectief en nuttig te kunnen gebruiken. En daar zal het probleem dan wel vaker gaan zitten.

    De twee artikels waar ik het over heb :
    - Facebook in the Language Classroom: Promises and Possibilities
    - The use of social networking sites for foreign language learning: An autoethnographic study of Livemocha

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Anoniem13 augustus 2015 om 16:09

    Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Anoniem13 augustus 2015 om 16:39

    Ik ben het grotendeels met je eens dat begeleiding belangrijk is en dat de leerkracht ook mogelijk moet gemaakt worden om een keer 'nee' te zeggen tegen een opgedrongen ICT-gebruik, zonder in de hoek gezet te worden als pre-digitale dinosaurus.

    We leven in een tijd dat de communicatieve functies van een taal centraal staan, maar het gevaar bestaat dat daarbij de taal zelf en de beheersing van de taalelementen buiten beeld raken. Een vreemde taal leren is en blijft een kwestie van motivatie en een werk van lange adem.

    In het begin is het alsof al je inspanningen niet beloond worden, na een tijdje moet je er nog altijd mee verzoenen dat je nog een lange weg van geduldig leren en oefenen moet afleggen voordat in enkele soorten situaties efficiënt kunt communiceren.

    BeantwoordenVerwijderen

Abonneren op: Reacties posten (Atom)