Samenvatting :
"Te snel en te gemakkelijk", zo luidt
het bij verschillende psychologen die zich in toenemende mate keren tegen het
gebruik van tablets in de klas. Han van der Maas, hoogleraar psychologie aan de
Universiteit van Amsterdam en voorstander voor het gebruik van technologie in
het onderwijs, wijst erop dat er te weinig experimenten werden uitgevoerd rond
het gebruik van een tablet in de klas.
Neuropsycholoog Jelle Jolles, hoogleraar aan de
Vrije Universiteit, beweert dat er geen werkelijk zicht is op de verschillende
neveneffecten. Zo geeft hij aan dat er de mogelijkheid bestaat dat de gameverslaving
zou verhogen bij de pubers die eerder hun tablet zouden gebruiken om te
spelen dan om te leren. Gameverslaving is natuurlijk niet de enige vorm van
'tabletmisbruik'... De verschillende verleidingen die een tablet mogelijk maken
zouden ontstaan omdat er een gebrek is aan afspraken tussen leerkrachten,
leerlingen en ouders volgens Kees Jan Meindersma van Kennisnet.
"Scholieren kunnen niet omgaan met die vrijheid. Een laptop of een tablet is net als een pak chips: als je die zonder meer aan een puber geeft, zal die door blijven eten. Dat is ongezond." - Jelle Jolles.
Kritische reflectie :
Nu de tablet een bijna banaal en handig middel is geworden voor vele gebruikers in hun dagelijks leven, overwegen vele
scholen meer en meer om met deze nieuwe technologie te werken in de
klas met een misschien wat utopisch beeld omtrent zijn nut in de klas :
Een van de grootste meerwaardes van een tablet
is dat het leerprestaties kan verbeteren en de onderwijskundige mogelijkheden
vergroot. Via dit middel worden de vaardigheden en de talenten van de
leerlingen bevorderd. Zoals het ook tijdens de les Onderwijstechnologie werd
uitgelegd, is het ook een middel die het mogelijk maakt om op een interactieve
en ludieke wijze les te geven. Ook biedt het aan de leerlingen een kans om hun
persoonlijke ontwikkeling te begunstigen : ze leren op een meer zelfstandige
wijze te werk gaan maar ook leren ze om samen te werken, zich open te stellen
voor de verschillende mogelijkheden dat technologie kan aanbieden, enz.
Toch blijven de meningen
verdeeld over het gebruiken van tablets ...
Leerkrachten geven zelf toe dat zij nog over
onvoldoende kennis en vaardigheden beschikken om tablets op een goede manier te
gebruiken. Volgens de redactie van Kennisnet zouden sommigen het moeilijk
vinden om hun lessen om te vormen in digitaal lessen. Kees Jan Meindersma en
Saskia Van Uffelen (2013) vermelden dat dit te wijten is aan het feit dat leerkrachten
niet voldoende opgeleid worden om om te kunnen gaan met tablets in de klas
waardoor 'tabletmisbruik' ontstaat. Met andere woorden, ze kennen het
veelzijdige potentieel van een iPad niet en kunnen deze dan ook niet
benutten. Ook zouden leraren graag betrokken willen zijn bij de ontwikkeling
van de visie op ICT en haar didactische leerdoelen in de school. Natuurlijk
moet er daarnaast dan ook genoeg aandacht worden besteed aan het gebruik van
een tablet in de leerplanontwikkeling zoals S. Van Uffelen het voorstelt.
Ook al geloven vele leerkrachten dat de iPad
een goede leermiddel zou kunnen zijn, de communicatiewetenschapper D. Janssen, geciteerd
door Carola de Boer (2014), verklaart dat het niet zeker is dat dit het geval
zou zijn. Volgens hem zou papier niet kunnen vervangen worden door een scherm:
"We weten precies wat het effect is van kleur, tussenkopjes, bolletjes en plaatjes. Over hoe we digitale lesboeken effectief maken, weten we helemaal niets" - Daniël Janssen
Misschien hebben we te hoge verwachtingen
? Gaan leerlingen beter leren via een tablet ? We moeten niet vergeten dat een tablet
slechts een middel is. Het lesontwerp, zijn inhoud en didactische bijdrage
zijn enkel bepaald door de leerkracht !
Een volgende bezorgdheid bij het gebruiken van
tablets is de schade op het brein veroorzaakt door stralingen. Op verschillende
gezondheidsforums komt deze probleemstelling aan bod. iPads stellen hun
gebruikers en de hen omstaand omgeving bloot aan hoge stralingsniveaus.
Onderzoek naar de neveneffecten van, bijvoorbeeld, smartphones
is bewezen geweest en dit is ook waar voor tablets. Naast de stralingen, andere
gezondheidsklachten werden geïnventariseerd : hoofdpijn,
concentratiestoornissen, spier- en gewrichtsklachten, enz.
"Er zijn vele onderzoeken t.a.v. blootstelling aan elektromagnetische velden (EMV, straling) uitgevoerd. Een nieuw onderzoek van L. Lloyd Morgan, Santosh Kesari en Devra Lee Davis, bekend gemaakt in januari 2015 geeft aan dat kinderen meer straling absorberen dan volwassenen. Schedels van kinderen zijn dunner en laten meer straling door van elektromagnetische velden. Hun zenuwstelsel is volop in ontwikkeling."
Ten slotte komt er nog een belangrijke factor
vaak voor : de kostprijs van tablets. Welk merk ? Welke software ? En hoe gaat
het met de achtereenvolgende updates ? Open-sourcesoftware zou een
oplossing kunnen zijn maar, volgens Peter De Koning, moet ook deze software
ondersteund en onderhouden worden. Een volgen de vraag is "wie betaalt
deze tablets ?", "kansarme leerlingen gaan zo uitgesloten worden als
ze zich zo'n middel niet kunnen veroorloven ?". Scholen moeten bij deze
gevallen er voor zorgen dat er een alternatief bestaat voor deze leerlingen
zoals, bijvoorbeeld, een leentablet,...
Ik ben ervan overtuigd dat technologie zeker een
nuttige bijdrage kan vormen voor ons onderwijs. Echter lijkt me het gebruiken
van een 'persoonlijke' tablet voor elke leerling in de praktijk moeilijk, en
dit vooral voor de leerkracht. Eerste moeilijkheid is het familiariseren met de
nieuwe mogelijkheden die de verschillende apps en tablets kunnen bieden. Een
tweede factor is de tijd dat de leerkrachten gaan moeten behouden bij het
opstellen van digitale lessen en dit met niet-gekende middelen. Ten derde, op
het vlak van klasmanagement kan het gebruiken van een tablet een uitdaging
worden. Hoe kan een leerkracht zicht hebben op wat een leerling doet tijdens de
les ?! Hiervoor kunnen apps natuurlijk worden gedownload. Uiteindelijk is het
de manier waarop men omgaat met dit middel dat zijn nut zal bepalen. Het is
niet te onderschatten dat tablets leerlingen actiever kan betrekken tot de les,
nieuwe leservaringen en didactiek kan creëren en de creativiteit van de
leerlingen en leerkrachten bevorderen.
Andere bronnen :
Goed artikel! Het sluit een beetje aan bij mijn geschreven blog. Ook ik heb het onder andere over het gebruik van de tablet en de voor- en nadelen ervan. Ik bemerk dus veel gelijkenissen.
BeantwoordenVerwijderenIk heb toch enkele opmerkingen. Ik begrijp dat het gebruik van tablet misschien " te snel" komt voor het onderwijs, maar waarom " te makkelijk", volgens de psychologen die jij citeert? Dit aspect begrijp ik niet goed. Is het gebruik van tablet te gemakkelijk? Is de invoering van de tablet in de school te gemakkelijk en te snel gegaan?...
Daarnaast heb je van der Maas die voorstander is van de tablet in het onderwijs, maar tegelijkertijd beweert hij dat er te weinig onderzoek naar verricht is. Op wat baseert hij zich dan om voordelen van de tablet in de klas te zien?
Daarenboven beweert Jolles dat het gebruik (of misbruik) van de tablet kan resulteren in een gameverslaving. Toch staaft hij tevens dat men onvoldoende zicht heeft op de neveneffecten van het gebruik van tablet. Dit lijkt me een contradictie. Moeten we zijn stelling dan ook niet een beetje nuanceren?
Ten slotte begin je jouw reflectie met "de tablet als bijna banaal middel". Spreek je jezelf hier niet tegen? Want uit de rest van je reflectie blijkt dat de tablet een middel is dat tot veel in staat is, maar waar wij ons misschien nog niet van bewust zijn. Misschien is vanzelfsprekend een betere woordkeuze?
Tot zover enkele bemerkingen. Daarnaast deel ik de mening dat er inderdaad onvoldoende afspraken rond het gebruik van tablet wordt gemaakt tussen ouders, leerkrachten en leerlingen. Ik weet niet of scholen, die gebruik maken van tablets, het gebruik ervan specificeren in hun schoolreglement? Dit zou toch nodig zijn.
Ook ik besprak in mijn artikel dat door het gebruik van tablets enkele vaardigheden zoals zelfstandig werken en samenwerken aangescherpt worden.
Tevens worden de bedenkingen over de onvoldoende opleidingen voor leerkrachten, de gezondheidskwestie (stralingen...), de kostprijs en het gebruik van papier is heel goed uitgewerkt en toont het gelijkenissen met mijn artikel.
Ten slotte is jouw eigen reflectie op het einde een goed evenwichtig besluit waarbij we ons inderdaad vragen moeten stellen bij het klasmanagement dat door het gebruik van tablets een volledig andere wending neemt.
Dé vraag naar de toekomst toe is inderdaad HOE en de manier waarop ouders, leerkrachten, leerlingen... met de tablet omgaan.
Dit aspect zal al dan niet het succes van het gebruik van de tablet in het onderwijs bepalen, denk ik.
Beste Lore,
VerwijderenBedankt voor jouw reactie !
Bij "te snel" bedoelde de psychologen inderdaad dat het gebruiken van de tablet te snel ingevoerd werd in de klas. Van der Maas heeft dit ook ondervonden omdat er maar weinig enquetes bestaan met concrete en objectieve resultaten van het gebruik van een tablet in de klas en de mogelijke impact die daarbij onstaat. (In Nederland zijn er al verschillende onderzoeken uitgevoerd geweest maar in Belgïe bvb zo goed als niet !)
Het argument van de mogelijkheid van 'gameverslaving' via de tablet moeten we inderdaad voorzichtig opnemen. Die mogelijkheid bestaat maar ik ben ervan overtuigd , als de leerkrachten meer voorbereid / opgeleid zouden worden, dat dit fenomeen misschien niet zo problematisch zal zijn. Natuurlijk kan enkel de parktijk deze vraag beantwoorden...
Tot slot : "Misschien is vanzelfsprekend een betere woordkeuze?
" in plaats van banaal : Ja inderdaad ! :-)
Nogmaals dank voor jouw opmerkingen !