donderdag 20 maart 2014

Op nascholing vanuit je zetel

Inleiding

Dat een leerkracht zijn hele carrière lang nascholing moet volgen, is oud nieuws. Maar dit kan voor sommige leerkrachten te tijdrovend, of te duur (soms inschrijvingskosten, verplaatsingskosten,...) zijn. Massive Open Online Courses (MOOCs) zouden hier weleens een alternatief voor kunnen zijn, al is dit concept in Vlaanderen nog vrij onbekend.

Het artikel

Het artikel legt uit wat MOOCs zijn: cursussen die je op afstand, online, en gratis kan volgen samen met duizenden andere mensen. Zo zijn er ook duizenden cursussen die op verschillende platformen worden aangeboden (op mooc-list kan je bijvoorbeeld uit 144 cursussen kiezen in de categorie "education"). Wanneer een leerkracht de leerstof van een les online plaatst, betekent dit echter niet dat het om een MOOC gaat. Bij een MOOC gaat de leerkracht ook een discussieforum aanmaken waarop de leerlingen elkaar kunnen helpen, video's publiceren (waarin hij dan bijvoorbeeld het antwoord kan geven op vragen uit het forum), links plaatsen naar extra informatie, toetsen online plaatsen, enz.
Pierre Dillenbourg, MOOC-pionier in Europa, legt uit dat sommige MOOCs voor fulltime leerkrachten niet haalbaar zijn. Maar anderen zijn dat wel, of leerkrachten kunnen uit bepaalde cursussen ook gewoon het belangrijkste of meest interessante halen. Hij geeft ook het voorbeeld van leerlingen die gebruik maken van MOOCs ter verdieping van de leerstof of ter voorbereiding op de vakken van de universiteit.
Vlaamse universiteiten denken nu na over hoe ze blended learning (combinatie van traditioneel onderwijs en e-learning) meer mogelijk kunnen maken. Een expertengroep, waar Georges Van Der Perre voorzitter van is, bekijkt het potentieel en de hinderpalen van blended learning in universiteiten. Volgens hem zouden ook secundaire scholen gebruik kunnen maken van blended learning. Dit zou kunnen helpen inspelen op de wens van leerlingen om de leerstof vanuit hun eigen leefwereld te benaderen. Maar of (en hoe) universiteiten en secundaire scholen MOOCs zullen aanbieden, staat nog niet vast, en dit om financiële redenen.

Reflectie

Toen er tijdens één van de hoorcolleges kort over MOOCs werd gesproken, was het de eerste keer dat ik over dit concept hoorde praten, en ik vond het ook meteen een uitstekend concept: gratis, online en dus van overal raadpleegbaar. Maar ik was er niet bij stilgestaan dat dit ook voor nascholing van leerkrachten toepasbaar zou zijn.

Ik vind MOOCs zowel voor leerkrachten als leerlingen (eigenlijk gewoon voor iedereen, ook wie niet meer op school is), ideaal om hun kennis over een bepaald onderwerp bij te schaven. Na contact te hebben opgenomen met de Vlaamse Overheid om te vragen of MOOCs als nascholing konden erkend worden, kreeg ik als antwoord dat de term "nascholing" (of "bijscholing") niet meer gebruikt wordt; ze verkiezen de term "professionele ontwikkeling". Dit betekent dan ook dat dit in een brede zin geïnterpreteerd dient te worden. Leerkrachten dienen zich inderdaad levenslang up to date houden, maar dat moet niet noodzakelijk door workshops, studiedagen, enz. gebeuren. Leerkrachten kunnen ook "interne nascholing" volgen, door bijvoorbeeld een les van een collega bij te wonen, of met collega's praten over het verbeteren van de lessen. MOOCs passen hier dus ook in en kunnen dus ook zeker door de Vlaamse Overheid als nascholing, of liever professionele ontwikkeling, beschouwd worden.

Ongeacht we dit al dan niet als "nascholing" beschouwen, helpen MOOCs het lifelong learning, of levenslang leren, wat een belangrijke taak is van de leerkracht. Zo'n online cursussen zijn ideaal voor het up to date blijven; iedereen kan op zijn eigen tempo werken, wanneer hij wil, en van waar hij wil.

Ook voor de "gewone mens" (ik bedoel hiermee: geen leerkracht of leerling in een onderwijscontext) is dit ideaal. Als volwassenen opnieuw (of voor de eerste keer) naar de universiteit gaan, kan dat een grote stap zijn. Dankzij MOOCs kunnen mensen gratis en op eigen ritme in zekere zin al een voorproefje hebben van wat hen te wachten staat. Ook voor wie gewoon iets wilt bijleren, zonder hiervoor naar de universiteit te willen gaan, is dit een oplossing.
Kortom, dit is volgens mij de ideale manier om iets bij te leren over een bepaald onderwerp, en dit al dan niet met een doel voor ogen, anders dan gewoon te willen leren.

Nadelen van deze cursussen zie ik niet meteen, althans geen significante. Je kan er vragen stellen, met andere leerlingen of leerkrachten discussiëren,... Het is niet zo dat er gewoon een les online staat en dat je dan jouw plan moet trekken en zien dat je het zo begrijpt. Ik las ook een artikel over een student uit Indonesië die zijn diploma op de universiteit van Delft zal behalen, en er eigenlijk maar een aantal keren echt naartoe zal geweest zijn. Hij skypet met begeleiders en medestudenten, en de hoorcolleges en practica worden online geplaatst. Al is dit niet meteen een MOOC, lijkt het er zeker op en toont het de mogelijke voordelen ervan.
Natuurlijk wordt wel een zekere kennis van het internet verwacht (video's, fora,...), en dus ook een internetverbinding. Een ander nadeel, maar mogelijks ook een voordeel, is dat de leerlingen een grote rol spelen in de vormgeving van het cursus. Het kan dus zijn dat er een bepaald onderwerp uitloopt, bijvoorbeeld. Maar dit kan ook als voordeel gezien worden, in de zin dat de implicatie van de leerlingen zeer hoog is. En gemotiveerde en gepassioneerde leerlingen die discussies aangaan over de leerstof, vind ik als (toekomstige) leerkracht geweldig.
Je zou kunnen zeggen dat het sociaal aspect te weinig aanwezig (in vergelijking met het schoolleven), want in taalcursussen is de interactie met de medeleerlingen wel zeer belangrijk. Al is er een forum aanwezig, video's, de mogelijkheid om in real-time met elkaar te babbelen via webcam,... toch is dit niet hetzelfde als de interactie die in een taalklas aanwezig is. Maar dit moet ik toch nuanceren door te zeggen dat MOOCs naar mijn gevoel nooit het traditioneel lesgeven compleet zouden vervangen; het concept is slechts een complement van het traditioneel leren.

Het feit dat de Vlaamse universiteiten overwegen om blended learning meer toe te passen, vind ik een zeer goede idee. Traditioneel leren met e-learning blenden, lijkt mij een goed alternatief, een soort compromis. De twee zullen voor elkaar een meerwaarde betekenen.



Bron
Klasse voor leraren, februari 2014.
http://www.klasse.be/leraren/44052/op-nascholing-vanuit-je-zetel/


E-mail van Elke Peeters, Vlaamse Overheid, Departement Onderwijs en Vorming

Interessant artikel:
http://www.hln.be/hln/nl/960/Buitenland/article/detail/1784836/2014/01/31/Student-skypet-vanuit-Indonesie-diploma-bij-elkaar.dhtml



4 opmerkingen:

  1. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Het lijkt me inderdaad heel leuk om op bijscholing te gaan in een MOOC. Eens iets helemaal anders dan ik gewoon ben, een perfecte manier om het (relatief) nieuwe concept te leren kennen.

    Toch zou ik het spijtig vinden dat dit digitale onderwijsconcept het traditionele leren volledig zou vervangen. Ik leer nog altijd het liefst vanuit een papieren boek met direct contact met de medeleerlingen en leerkracht. Volgens mij heeft het traditionele leren nog altijd veel voordelen. Vooral het directe sociale contact (als je het concept van MOOC helemaal zou doortrekken, zou immers er zelden nog een reden zijn om uit je huis te komen) vind ik heel belangrijk. Bovendien is er bij MOOCs nog meer gevaar voor de digitale kloof...

    Maar zoals je aangeeft kan MOOC perfect gecombineerd worden met klassiek onderwijs en zo het onderwijs zoals ik het ken nieuw leven in blazen.

    Ik zou er in elk geval heel erg aan moeten wennen... Maar misschien is onbekend wel onbemind en word ik na kennismaking met het concept wel een grote fan? Het is alleszins goed om nieuwe onderwijsvormen uit te testen en zo mee te evolueren met de digitaliserende maatschappij.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Volgens mij legt deze manier heel veel nadruk op je eigen initiatief. Je bent zelf verantwoordelijk voor je leren. Je moet voldoende zelfdiscipline hebben om de lessen bij te wonen. Wanneer je thuis bent zijn er natuurlijk 100 andere en interessantere zaken die je kunnen afleiden. Ikzelf wordt door peers gestimuleerd om naar de lessen te gaan (in het secundair is dit zelfs 'verplicht', tenzij je thuisonderwijs krijgt). Niet alleen doordat ze me vragen of ik aanwezig zal zijn maar ook omdat we voor en/of na de les gezellig kunnen napraten. Dit kan je natuurlijk ook via MOOC maar ik vermoed dat echte vriendschappen moeilijk kunnen ontstaan uit dergelijke tool.
    Daarnaast is het interactief en fysiek aanwezige aspect van 'gewone' lessen ook wel een stimulans. Dit is natuurlijk een heel persoonlijk iets. Ik kan me heel goed voorstellen, dat andere studenten niets liever willen dan enkele vakken vanuit hun zetel te kunnen volgen.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Moocs are increasing day by day there are many sites which are providing free online courses with certificates

    BeantwoordenVerwijderen