zaterdag 30 maart 2013

Digitaal prentenboek goed voor woordenschat kleuter



Wanneer ik door het maandblad 'Klasse' (maart 2013) bladerde, kwam ik het volgende artikel tegen: 'Digitaal prentenboek stimuleert woordenschat kleuters'. De Nederlandse pedagoge Daisy Smeets van de Universiteit Leiden deed hierover onderzoek.

Een samenvatting van het artikel:

- Onderzoek naar waardevolle kenmerken in prentenboeken-apps om de woordenschat van vier- en vijfjarigen te vergroten.
- De woordenschat in prentenboeken is gevarieerder dan tijdens spreektaal, het is dus belangrijk voor de ontwikkeling van een kind.
- Digitale prentenboeken zijn bijzonder effectief voor het vergroten van de woordenschat van kinderen.
- Het verschil met tekenfilms: 'de animaties zijn expliciet bedoeld om gesproken tekst aan beelden te koppelen en zo de vaak complexe taal in prentenboeken concreet te maken'.
- Voor kleuters met ernstige spraak- en taalmoeilijkheden ligt dit anders: hier maken toevoegingen zoals achtergrondmuziek of extra geluiden het moeilijker om nieuwe woorden te leren. Alleen de vertelstem volstaat, met zo weinig mogelijk geluiden op de achtergrond.
- Extra uitleg over moeilijke woorden is een goede aanvulling, kinderen zullen meer moeilijke woorden leren wanneer de computer hierover extra uitleg geeft. Het is echter belangrijk op welke manier dit gebeurt. Zelf betekenis geven aan een woord werkt beter dan uitleg krijgen. 'Leereffecten zijn klein als de extra uitleg direct volgt op een muisklik of aanraking van een detail, maar groot als kinderen een meerkeuzevraag beantwoorden door het plaatje te kiezen dat het best past bij een woord'.

Conclusie: 'Kleuters leren meer moeilijke woorden van bewegende illustraties in digitale boeken dan van gewone prentenboeken'.

Referenties:
Smeets, D. (2013). Digitaal prentenboek stimuleert woordenschat kleuters. Klasse voor Leraren, Maart 2013, 233, 16-16. http://www.klasse.be/archief/digitaal-prentenboek-stimuleert-woordenschat-kleuters/

Smeets, D. (2012). Storybook Apps as a Tool for Early Literacy Development. Universiteit Leiden. http://nieuws.leidenuniv.nl/nieuws-2012/voorlezen-een-app-kan-het-ook.html


Eigen reflectie op dit artikel/onderzoek:

Volgens mij zijn er zowel voor- en nadelen aan het gebruik van digitale prentenboeken.
Enkele voordelen zijn:
- Men kan bewegende beelden afspelen
- Kleuter leren makkelijker moeilijke woorden
- Men kan inzoomen op details en extra uitleg geven
- Kleuters kunnen gesproken taal koppelen aan bewegende beelden
- Kleuters vinden het leuk op te gebruiken
- Extra achtergrondmuziek en geluiden geven een meerwaarde

Enkele nadelen:
- Niet iedereen beschikt over een medium om deze app af te spelen
- Kinderen gaan nog meer voor het scherm zitten
- Niet geschikt voor kleuters met spraak- en taalmoeilijkheden
- Authenticiteit van kinderboeken verdwijnt
- Op steeds jongere leeftijd nood aan gsm, computer, Ipad, ...

Ik vind dit zelf een goede en efficiënte manier om kleuters woorden aan te leren. De taalontwikkeling van de kinderen wordt op een leuke en interactieve wijze versterkt. Toch zou ik kleuters hier niet alleen mee laten oefenen. Het is belangrijk dat een begeleider aangeeft wat wel en niet toegestaan is rond het digitaal prentenboek. Een afwisseling van het digitaal prentenboek met de authentieke kinderboekjes lijkt mij een goed idee.

Wat is jullie mening over een digitaal prentenboek voor kleuters? Post het hier...

11 opmerkingen:

  1. Het is inderdaad beter voor de leerontwikkeling van de kleutertjes, maar toch ben ik tegen zulke digitale prentenboeken. Zoals Lotte reeds aanhaalde zullen de kleuters nog meer voor een scherm hangen en zullen ze al op een zeer vroege leeftijd allerlei technologische snufjes willen hebben. Volgens mij moet je dan als ouder niet verschieten als je kind verslaafd geraakt aan de computer etc en ze niets anders meer willen doen dan achter het scherm zitten. Ik vind ook dat de authentieke kinderboeken, die misschien zelf door je moeder of vader in je kindertijd werden voorgelezen, niet mogen verloren gaan.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Daar ben ik het helemaal mee eens Rob. De kans op verslaving aan computerspelletjes en dergelijke lijkt mij inderdaad groot wanneer kinderen op zo'n jonge leeftijd enkel met digitale prentenboeken werken. Authentieke kinderboeken en prentenboeken blijven naar mijn mening enorm belangrijk.

      Verwijderen
    2. Interessant artikel, Lotte. Ik begrijp jullie punt wanneer jullie het hebben over een grotere kans op verslaving, maar ik vind tegelijkertijd dat dat ook niet overschat mag worden - toch zeker niet wanneer je het over kleutertjes hebt. Volgens mij staat of valt alles met de ondersteuning en begeleiding van de ouders bij dit soort 'speelgoedjes' of leermiddelen. Tegenwoordig groeit iedereen op met een televisie, maar niet elke kleuter wordt daaraan verslaafd: veel hangt af van hoe streng ouders zijn en hoeveel ze toelaten. Bovendien zullen sommige kleuters altijd een voorkeur hebben voor bv actieve spelletjes zoals buiten spelen en rondlopen, terwijl andere kleutertjes eerder 'rustig' zijn ingesteld en liever de hele dag puzzelen of knutselen. Die kans op verslaving, simpelweg omdat ze nu de toegang hebben tot dergelijk digitaal speelgoed, lijkt me dus eerder beperkt bij kleutertjes. Maar het is waar dat kleuters nu eenmaal vaak houden van 'knopjes'; kijk maar naar hoe gemakkelijk ze automatisch grijpen naar gsm's en afstandsbedieningen. Een digitaal prentenboek lijkt me dan gewoon een leuke aanvulling van ander speelgoed - en bovendien is het leerrijk speelgoed. Maar ik ben het eens met wat de anderen hier verder ook zeggen; het is waarschijnlijk een dure gadget en leuk voor de ouders die zich dat kunnen veroorloven, maar de kindjes die zonder opgroeien zullen zeker niets tekortkomen. Er zijn immers genoeg andere middelen om bewegend beeld te koppelen aan nieuwe woordenschat en als ouders erbij betrokken zijn, kan dat meteen ook gecontroleerd gebeuren en met de nodige nuancering.

      Ik ben er daarnaast trouwens ook van overtuigd dat geen enkel digitaal (prenten)boek de authentieke, papieren (kinder)boeken ooit volledig zullen kunnen vervangen.

      Verwijderen
  2. Kleuters leren vooral taal op een natuurlijke manier, dit is door interactie met ouders, familie, schooljuf etc. Een digitaal prentenboek is weer een dure gadget voor kleuters van wie de ouders geld hebben maar geen tijd/interesse om met ze bezig te zijn. Als het over moeilijke woorden aanleren gaat, neem bvb het woord "belangrijk", is volgens mij de beste manier van het aan te leren het dikwijls in andere contexten te gebruiken en te herhalen. De uitdrukking op je gezicht daarbij maakt aan de kleuter duidelijk wat je bedoelt. Als je dan toch electronica wil gebruiken en bewegende beelden, waarom niet gewoon samen naar een tekenfilmpje kijken en ondertussen commentaar geven, moeilijke woorden herhalen etc. Er zijn inderdaad veel tekenfilms waarvan de taal vrij complex is en de kleuters het verhaal vaak maar half snappen. Daar is wat ondersteuning door de ouder niet overbodig, maar ja, het vraagt wat inspanning en tijd. Anderzijds zal een kleuter dat veel meer apprecieren dan alweer een duur speelgoed dat snel tot verveling zal leiden...

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het idee om samen met de kinderen een tekenfilm te kijken en terwijl moeilijke woorden of complexe situaties toe te lichten vind ik een goed idee. Je leert de kinderen dingen bij en spendeert tegelijk extra tijd met ze. Leuke en leerrijke leermiddelen hoeven inderdaad niet duur en hoog technologisch te zijn.

      Verwijderen
  3. Op zich is een digitaal prentenboek een goede manier voor de leerontwikkeling en de woordenschat, maar dit hoeft niet per se digitaal. Kleuters hebben veel nood aan beweging en men kan zelf heel inventief zijn met het aanleren van nieuwe woorden. Kinderen gaan later al voldoende tijd voor hun computer moeten spenderen dus nu ze de kans hebben om voldoende actief te zijn, vind ik dat ze deze ook moeten grijpen. Een afwisseling van digitale prentenboeken met gewone prentenboeken en andere leermethoden zou ik dan minder erg vinden.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Zelf ben ik ook van mening dat kleuters of kinderen voldoende actief moeten zijn. Een combinatie van woorden aanleren en fysieke activiteit zou ideaal zijn. Om geen achterstand te bekomen in de leerontwikkeling van kleuters blijft het gebruik van kinder- en prentenboeken, al dan niet digitaal, noodzakelijk volgens mij.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ik was zelf opzoekwerk aan het doen voor onderderwijstechnologie en kwam 2 artikels tegen over kleuters en een IPad-verslaving, daarom ook mijn reactie op Lotte haar artikel.
    Seales R. and Harding E. (2013). Four-year-old girl is Britain's youngest iPad ADDICT: Shocking rise in children hooked on using smartphones and tablets. Daily mail, 21 april 2013.
    Ringoot I., (2013). Dolly (3) ‘speelt’ 4 uur per dag op IPad. Het Laatste Nieuws, 25 april 2013.  Van Sibary S. in het Britse tabloid The Sun.

    Ik vind het zeker geen slecht idee zo een digitaal prentenboek voor kleuters. Naar mijn mening kunnen bewegende beelden wel een meerwaarde zijn bij bepaalde zaken, vb. een vogel die fluit, … Maar zoals Rob en Lotte al zeiden en zoals de artikels hierboven zeker niet tegenspreken, denk ik dat dit ook een negatieve kant kan hebben en zeker kan bijdragen aan een verslaving van de IPad, computer, …. Ook vind ik, als 'bijna leerkracht Lichamelijk Opvoeding', het zeer belangrijk om fysieke activiteit hierbij te betrekken. Leerlingen zitten vaak genoeg uren voor de computer in stellingen als facebook en twitter.. en als ze dit al van jongs af aan aanleren, kennen ze niets anders meer als ze ouder worden. Je kan dus bv. in plaats van een vogel te bekijken op de IPad eens naar buiten gaan en zelf een vogel zoeken.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. In aanvulling op mijn vorige reactie, wil ik jullie graag ook vertellen over een artikel dat ik vandaag las en me aan deze app deed denken.

    Het gaat over de "StoryKid", een app waarbij je kindjes zelf de verhaaltjes laat creëren en verzinnen op basis van bepaalde afbeeldingen of visuele prikkels. Volgens het artikel is bedoeld voor kinderen tussen 2 en 5 jaar oud en speelt de app in op de interesse van kleuters voor fantasiewerelden en rollenspelen. Het werd ontwikkeld door 2 studenten literatuur die op deze manier kinderen graag willen laten kennismaken met literatuur en literaire concepten, maar het is nog volop in opbouw en moet nog uitgebreid worden.

    Wat is jullie mening hierover?

    Persoonlijk vind ik het een beetje een gelijkaardig concept als het digitaal prentenboek - met dat verschil natuurlijk dat het verhaal hier nog gecreëerd moet worden. Het lijkt me daarom wel een heel leuke manier om de creativiteit van kinderen aan te wakkeren. Maar tegelijkertijd heb ik dezelfde mening hierover als over de digitale prentenboeken; heel leuk voor de ouders die het zich kunnen veroorloven, maar er bestaan oudere, gelijkaardige spelletjes of middeltjes die waarschijnlijk goedkoper, eenvoudiger en niet-digitaal zijn en toch hetzelfde resultaat boeken.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Natuurlijk de referentie vergeten te vermelden, bij dezen:

      Lunden, I. (2013). Storykid, Created By Literature PhDs Students, Is An App That Helps Young Ones Tell Stories (And Their Parents, Too), geraadpleegd op 30/04/2013 op
      http://techcrunch.com/2013/04/28/storykid-created-by-literature-phds-is-an-app-that-helps-young-ones-tell-stories-and-their-parents-too/

      Verwijderen
  7. Ik ben het eens met de vele commentaren hier en ben blij verrast dat jullie ook kritisch zijn over het aanschaffen van tabletten voor bijvoorbeeld vijfjarigen. Als ik voorlees aan mijn petekind van vijf heb ik aardig wat truukjes om woordenschat bij te brengen (zoals hier al vermeld: het woord herhalen en in verschillende contexten plaatsen, het woord al zingend aanleren, …).

    Ik zou het inderdaad evengoed met een tablet kunnen doen, maar ben bang dat binnen de kortste keren de verslaving zal optreden. Langs de andere kant ben ik natuurlijk zelf veel bezig met PC, tablet, smartphone, en dat doet mij ook kritisch naar mijn eigen digitaal gebruik kijken. Is dat wel altijd nodig, voor alles? Net zoals in de modemarkt, is de technologiemarkt volop aan het azen op het kinderpubliek, want het is algemeen geweten dat hoe vroeger je het publiek meehebt (frisdranken, roken, …) hoe sneller en langer ze gewoontewijs verslaafd geraken aan je produkt.

    BeantwoordenVerwijderen