vrijdag 15 maart 2013

Smartboards renderen niet


Tegenwoordig zijn de digitale schoolborden niet meer weg te denken uit een vooruitstrevende schoolomgeving. Na wat rondkijken op het internet ben ik op het artikel ‘Smartboards renderen niet’ van Klasse gekomen. In de eerste plaats was ik verbijsterd over de titel. Hoezo, geen rendement? Zo’n schoolbord heeft toch enorm veel toepassingen, die de les vlotter en geanimeerder doen verlopen en ook de leerlingen meer motiveren? Reden voor mij om eens verder te gaan kijken in hoeverre dit klopt. Aangezien het artikel op Klasse vrij beperkt is, ben ik op zoek gegaan naar het origineel artikel, gebaseerd op een onderzoek van Van Laer, verbonden aan de Universiteit van Antwerpen (p. 7-9).

Eerst en vooral een nuancering over het artikel op Klasse: met renderen bedoelen ze in dit geval dat slechts een minderheid van de leerkrachten die het bord ter beschikking heeft het ook daadwerkelijk gebruikt (44%), terwijl zo’n 70% van alle leerkrachten, al dan niet voltijds,  een digibord ter beschikking heeft. Daarnaast zijn er ook zo’n 10% van de leerkrachten die aangeven dat de school ook omkaderende toestellen heeft aangeschaft (tablets, stemkastjes, ed.).  Let wel, deze cijfers zijn gebaseerd op een uitgebreide steekproef (420 leraren in 240 scholen).

De leerkrachten die het digitaal schoolbord wel gebruiken zien er voordelen in, zolang de mogelijkheden van het gebruik en de didactiek op mekaar en op de inhoud worden afgestemd. En daar ligt nu juist het probleem. Veel leraren willen het bord wel integreren in hun lessen, maar blijven tijdens de informatiemomenten (bijscholingen, demonstraties, etc) op hun honger zitten. Al te vaak wordt het digitaal schoolbord gewoon gebruikt als vervanger voor het krijtbord, waarbij er vooral wordt geschreven en getekend maar de interactieve mogelijkheden achterwege blijven. Van Laer argumenteert daarbij: “De ICT-vaardigheden van leerkrachten volstaan om veel (de geavanceerde functies te gebruiken) met het bord te kunnen doen. … maar op pedagogisch en didactisch vlak zijn we in Vlaanderen vaak nog beginnende gebruikers. We moeten nog over de pedagogische drempel heen. Je kunt afwachten tot het gebeurt of de leraar aanmoedigen. Hoe dan ook moet er in nieuwe pedagogie en didactiek worden geïnvesteerd. “

Ook worden er een aantal tips gegeven om een digitaal schoolbord optimaal te laten renderen:
-          - Dergelijke schoolborden dienen in een aangepast lokaal te hangen, waar actief en interactief werken wordt bevorderd. Daarbij denken we aan klasopstelling en grootte van de klasgroep.
-         -  Laat studenten in de lerarenopleiding reeds kennismaken met de toepassingen van een digitaal schoolbord en aangepaste werkvormen en leermaterialen.

Zelf ben ik van mening dat het digitaal schoolbord het traditioneel krijtbord op termijn kan, en zelfs moet vervangen. De mogelijke toepassingen van het bord zijn zo breed en uiteenlopend dat er mijns inziens voor elk type leerkracht, voor elk vak, in elke stroom en in elk onderwijsnet mogelijkheden zijn. Ik ga dus ook volledig akkoord met Van Laer wanneer hij aangeeft dat er moet geïnvesteerd worden in de pedagogische en didactische kant van het digibord.
Daarom wil ik ook een gebrek in onze opleiding aankaarten. Waar is onze kennismaking met het digitaal schoolbord gebleven? Akkoord, dit vak ondersteunt ons daar deels in maar wat ik mis is in dit geval een praktijkcomponent. Stel je maar eens voor dat je volgend schooljaar les gaat geven en opeens in een klaslokaal met enkel een digibord terechtkomt. Hoe begin je hier aan? Is het mogelijk om op korte tijd een degelijke kennis over het gebruik hiervan op te bouwen?

In hetzelfde artikel vind je ook een interview terug met een ‘gevorderde gebruiker’. Hierover ga ik niet verder uitweiden, maar ik raad jullie zeker aan om dit ook eens te lezen.

9 opmerkingen:

  1. Ik sluit me aan bij de mening van Shari wanneer zij zegt dat aandacht voor het gebruik van een digitaal schoolbord wellicht aangewezen is tijdens de lerarenopleiding.Gezien de grote verspreiding van dergelijke borden, zullen we er allemaal vroeg of laat mee geconfronteerd worden.

    Echter, ik denk niet dat hierbij dient gefocust te worden op het leren gebruiken van 1 "merk" van digitale schoolborden. Dergelijke kennis is, zoals aangegeven tijdens de lessen onderwijstechnologie, vergankelijk en moeilijk overdraagbaar.Bovendien denk ik dat mensen van onze generatie wel voldoende skills aan boord hebben om snel weg te zijn met het praktische gebruik van een dergelijk bord.

    Wat ik daarentegen wel belangrijk vind is dat we, zoals aangegeven in het artikel, leren over hoe we over de "pedagogische drempel" kunnen gaan: leren over de mogelijkheden om het gebruik van een digitaal schoolbord beter op vakinhoud en didactiek af te stemmen, los van het praktische gebruik van één specifiek digitaal schoolbord.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Uiteraard moet er niet gefocust worden op 1 merk. Daarom heb ik ook steeds de algemene term digibord/digitaal schoolbord gebruikt, behalve in de titel (deze heb ik overgenomen van het origineel artikel). Toch kan men denk ik een algemene inleiding voorzien op het gebruik van digitale schoolborden van eender welk merk, waar voor ons de nadruk zou liggen op de werkvormen, didactiek, evaluaties, ed.

      Verwijderen
  2. Ik kan me vergissen, maar in de laatste les van onderwijstechnologie is gemeld dat er nog ergens een extra les/initiatie zal komen over digitale schoolborden. De datum zal nog meegedeeld worden. Bruno zal dit kunnen bevestigen of ik dat goed gehoord heb. Dus er wordt toch wel aandacht aan besteed, misschien te weinig voor Shari. Maar ik vind het even bekijken van het medium zelf voldoende. Kwestie dat sommige met het ene systeem zullen werken en andere met een ander.
    Het is zoals vanuit het onderwijs de bedrijfswereld instappen. Je krijgt wat basiskennis, tijdens je werkervaring is het de bedoeling om op die basis en met deze basis verder te bouwen. Het op maat aanbieden is zeer moeilijk. De ene zal een digitaal bord verkrijgen dat andere functies of anders werkt als een ander digitaal bord (merkverschillen/software verschillen). De scholen zullen hier toch rekening moeten mee houden. Zij moeten ook durven investeren in leerkrachten. Ik ben eerder fan van het laten zien en initiatie tijdens de opleiding. Het diepere uitwerken en opleiden dient de school zelf te voorzien.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ah, super dat we een initiatie krijgen! Ik had dit al geschreven voor de laatste les en was toen jammer genoeg ook niet aanwezig, maar zal dan zeker naar de initiatie komen.

      Ik kan er zeker inkomen dat je zegt dat de school deels de opleiding kan voorzien. Maar waar het probleem nu vooral ligt is dat de opleidingen voorzien door producenten van digitale borden eigenlijk niet volledig aangepast zijn aan de werkelijke noden van de leerkachten (combinatie technologie-didactiek). Oké, opleidingen kunnen nooit volledig op maat zijn van elke leerkracht, maar blijkbaar is er toch mogelijkheid tot verbetering.

      Verwijderen
  3. Op YouTube tref je instructiefilmpjes aan die uitleg en tips geven in verband met het gebruik van digitale schoolborden. De eerste en belangrijkste stap is het bestaan van dergelijke toestellen te achterhalen, de rest is een kwestie van levenslang leren.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Op YouTube tref je instructiefilmpjes aan die uitleg en tips geven in verband met het gebruik van digitale schoolborden. De eerste en belangrijkste stap is het bestaan van dergelijke toestellen te achterhalen, de rest is een kwestie van levenslang leren.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen



  6. Ook ik sluit me aan bij de mening van Shari en An dat de aandacht voor het gebruik van het digitaal schoolbord tijdens de opleiding mag vergroot worden. De initiatieles is zeker een pluspunt voor onze opleiding, maar wat mij betreft mochten er enkele lessen aan dit topic worden gespendeerd. Natuurlijk, zoals Wim terecht aanhaalt, zal je als leerkracht jezelf moeten blijven ontwikkelen, ook op het vlak van de digitale schoolborden. Maar ik zit met dezelfde vragen als Shari. Stel dat ik als leerkracht volgend jaar enkel een digitaal schoolbord ter beschikking heb. Hoe begin ik er aan? In welke mate verandert dit digitaal schoolbord de lessen die ik zal geven? Hoe snel zal ik het gebruik onder de knie krijgen? Wat zijn de mogelijkheden van zo’n digitaal schoolbord?

    Ik stel me bovendien ook wat praktische vragen bij de zelfstudie als je geen gedegen basisopleiding hebt gekregen. Hoe, wanneer en waar kunnen wij als leerkrachten en leerkrachten in spe onszelf (bij)scholen op vlak van digitale schoolborden?
    YouTube filmpjes, zoals Peter aanhaalt, zijn zeker een goede eerste introductie. Anderzijds, als ik even wat zoektermen intik op YouTube, merk ik dat niet alle filmpjes even bruikbaar zijn, je vindt niet altijd meteen wat je zoekt, … En ik geef toe, ik ben een leek, maar ik veronderstel dat ik niet de enige ben. Alleen al in het vinden van bruikbare en goede informatie steek je enorm veel tijd. Deze tijd zou je veel beter kunnen benutten. Zelfstudie op basis van goede, juiste en bruikbare informatie is een ander verhaal. Persoonlijk zou het voor mij tevens leerrijker zijn wanneer ik handelingen meteen zelf kan uittesten op een bord en ik niet louter moet teren op de theoretische uitleg.
    Zal er op school steeds een lokaal met digitaal schoolbord aanwezig zijn om je bevindingen uit te testen?

    Net zoals Peter en Wim, denk ook ik dat het belangrijk is om een eerste degelijke basiskennis te ontwikkelen zodat je begrijpt hoe zo’n bord werkt en wat allemaal mogelijk is. Eens je dat weet, kan je inderdaad zelf aan de slag en kan je al wat efficiënter levenslang bijleren. Een opleiding of introductie op maat aanbieden is voor een onderwijsinstelling als de VUB en zelfs voor een school volgens mij inderdaad erg moeilijk.

    Anderzijds vraag ik me af of opleidingen over het gebruik van digitale schoolborden per vakinhoud (of per clusters van vakken die dezelfde programma’s kunnen gebruiken), als vervolg op een algemene basisopleiding moeilijk te organiseren zijn door de verschillende onderwijsnetten? Zouden de pedagogische diensten per net of liever nog netoverschrijdend de koppen niet bij elkaar kunnen steken om een opleiding uit te denken die handelt over, bijvoorbeeld, het gebruik van digitale schoolborden in de vakken Geschiedenis, Esthetica en Cultuurwetenschappen. Het zou voor de leerkrachten sowieso interessant zijn om in contact te treden met collega’s, waardoor de opleiding eveneens als een forum kan worden gezien voor het uitwisselen van informatie en zelfs materiaal.

    Volgens mij zal het rendement, zoals geïnterpreteerd in het artikel, stijgen wanneer leerkrachten de programma’s en de mogelijkheden ontdekken voor hun eigen vak. Het lijkt me evident dat hoe concreter de informatie aan de gebruikers wordt aangeboden, hoe efficiënter het product zal worden gebruikt.


    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Momenteel werk ik een lagere school in Vilvoorde waar ze net (enkele weken geleden; enkel in de derde graad) de traditionele krijtborden hebben vervangen door digitale schoolborden.

      De leerkrachten van deze klassen kregen een korte introductie van de installateurs en van de ICT-coördinator. De leerkrachten zelf zijn over het algemeen enthousiast over het werken met deze nieuwe technologie. "Het is echter wel aanpassen" vertelden ze me. In de kleine enquête die ik heb gedaan in het 6de leerjaar (voor de discussieopdracht) stelde ik de vraag aan de leerlingen of ze het digitaal schoolbord een verbetering vonden. 81% van deze leerlingen vond het inderdaad een verbetering.

      Ik stel me wel een beetje de vraag bij de introductie die deze leerkrachten hebben gekregen. Volgens mij was deze zeer beknopt en kennen de leerkrachten enkel de basis van de technologie. Ik ga akkoord met het argument dat zelfstudie onontbeerlijk is voor het werken met deze borden maar wat met vervangingen bij ziekte of afwezigheid? Of wat met de leerkrachten godsdienst en zedenleer die ook gebruik maken van deze klassen?

      Volgens mij is het beter om, als school, bij de aanschaf van digitale borden, ook al is het nog maar voor een beperkt aantal klassen, toch een bijscholing te organiseren voor alle leerkrachten zodat iedereen toch op zen minst de basis van deze technologie heeft gezien. Het is toch maar een kwestie van tijd voor ze definitief de traditionele borden naar de kelder doen verhuizen.

      Momenteel is het bij de school waar ik werk effectief zo dat een leerkracht van het 6de leerjaar voor lange tijd moet vervangen worden door een zorgleerkracht. Deze leerkracht heeft dus de initiatie gemist en is ten rade moeten gaan bij collega's om het gebruik toe te lichten. Deze leerkracht is al niet vertrouwd met het lesgeven aan het 6de leerjaar en moet zich dus nog inwerken in de leerstof en omgaan met het nieuwe digitaal bord komt er ook nog eens bij. Dit zorgt voor extra onzekerheid, wat niet positief is als je voor de klas moet staan.

      Ik ben het volledig eens met de verschuiving op technologisch vlak, maar ik vind wel dat de school en de directie voor een goede bijscholing en inwerkingsperiode moet zorgen om de leerkrachten bij te staan. Daarbij vind ik natuurlijk ook dat de leerkrachten zelf zich moeten informeren en zelfstandig bijleren om alle mogelijke toepassingen van deze digitale schoolborden ten volle te benutten.

      Verwijderen