woensdag 17 april 2013

Gechipt uniform: Spijbelen wordt onmogelijk?!


Welke leerlingen zijn te laat? Hoe vinden leerlingen leerkrachten terug in de school? Hoe kunnen we weten waar onze leerlingen zijn? 

In grote scholen zijn de antwoorden op deze vragen niet altijd even simpel. De aanwezigheden van de leerlingen worden in vele scholen tweemaal per dag opgenomen, één maal voor de middag, éénmaal na de middag. Deze taak neemt dus enkele uren in beslag. Toch zou dit sneller kunnen gaan.  Hiervoor is de laatste jaren een systeem op poten gezet. Binnen het personeelsbeleid is het systeem al langer gekend. Iedereen die een bepaald gebouw binnenkomt, doet dit met behulp van een badge. Deze badge is gelinkt aan een softwareprogramma, dat registreert welke personen aanwezig zijn en welke niet. Voor personeel wordt dit bijvoorbeeld al langer gebruikt bij het ‘tikkloksysteem’.

Voordelen
Binnen grote scholen kan dit systeem zeker een meerwaarde vormen. Ten eerste kunnen de aanwezigheden van leerlingen veel sneller opgenomen worden. Elke leerling krijgt in dit geval een persoonlijke badge, waarmee ze 's ochtends inchecken in de school. Ook bij het verlaten van de school, moeten ze badgen, alvorens de deur opengaat. Met de juiste software kan er dus snel een lijst opgemaakt worden van wie in het schoolgebouw aanwezig is en wie vroegtijdig vertrekt. Deze systemen zijn al langer in gebruik, bijvoorbeeld in het  Carre College, in NederlandOok ouders kunnen zo sneller geïnformeerd worden over de afwezigheid van hun kinderen. De systemen kunnen immers verbonden worden met gsm-nummers van de ouders. Ouders krijgen dus een SMS als de leerlingen niet op school verschijnen. 
Ten tweede zoeken leerlingen vaak leerkrachten op buiten de lesmomenten van deze leerkracht. Ze hebben namelijk vragen over een taak, of willen graag extra uitleg bij de verbetering van een toets. In grote scholen (scholen met bijvoorbeeld meer dan 200 leerkrachten) is het vinden van een leerkracht tijdens de middagpauze een hele uitdaging. Bij de voorgestelde software is het ook mogelijk om de leerlingen de mogelijkheid te geven om zelf aanwezigheden na te gaan. Zo kunnen ze inloggen op de software en nagaan of de desbetreffende leerkracht überhaupt wel op school aanwezig is. 
Als we dezelfde lijn verder doortrekken, kunnen we zelfs aan de ingang van elk klaslokaal zo een kaartlezer hangen. Zo weten we meteen welke leerlingen en leerkrachten waar zijn. Dit zou erg handig zijn bij een onverwachte lokaalwisseling. Leerlingen die door omstandigheden te laat in de les zijn, kunnen zo ook snel hun klasgroep terugvinden, in bijvoorbeeld de bib, het computerlokaal, de polyvalente zaal, etc. 

Nadelen
De populariteit van zulke systemen is enorm toegenomen. In Brazilië is bijvoorbeeld een school die chips heeft laten inbouwen in de verplichte schooluniformen. Ze geven aan dat dit spijbelen zou tegengaan. Ze merkten immers dat ouders de leerlingen afzetten voor de schoolpoort, maar niet blijven wachten tot de kinderen effectief naar binnengaan. In deze school werken ze zelfs met systemen die automatisch SMS'en sturen als de kinderen de scholen binnen gaan. 

Maar hoe zit het dan met de privacy van onze leerlingen? Is het nodig dat wij weten, op elk moment van de dag, waar ze zitten. Met wie ze daar dan zijn? Hoe lang ze daar blijven?

In Texas is er reeds protest gekomen tegen het registreren van binnenkomen en verlaten van de school. Andrea Hernandez werd van school gestuurd omdat zij weigerde een chip te dragen. Dit protest is wereldwijd opgevangen en verschillende bloggers (of deze) reageren dan ook op dit verhaal. Andrea Hernandez weigerde om een chip te dragen om zo haar aanwezigheid te controleren. De vraag reist hierbij: Hoever kunnen we gaan om de veiligheid van de leerlingen te garanderen? Moeten we hun recht op privacy daartoe schenden?

Wat is uw mening hierover? 



12 opmerkingen:

  1. Ik had persoonlijk nog niet gehoord van het toepassen van dit zogenaamde tikkloksysteem op school, maar vind het zeker wel interessant om hier eens over na te denken. Ik kan aannemen dat dit systeem een vergemakkelijking van de administratie met zich meebrengt. Zelf geef ik nog geen stage dit jaar, maar ik meen me te herinneren dat wanneer ik op de middelbare school zat, de leerkrachten elk lesuur de aanwezigheden noteerden. Een systeem waarbij de leerlingen badge-en bij het binnengaan van de school/klas zou leerkrachten inderdaad wat tijd kunnen besparen en zouden ze ook meteen kunnen starten met de les. Ook het kunnen nagaan of leerkrachten al dan niet aanwezig zijn op school lijkt me zeer praktisch en een voordeel van dit systeem. Over het algemeen ben ik dus vrij positief maar ik stel me toch ook enkele vragen. Hoe ga je om met leerlingen die wel badge-en bij het betreden van de school maar die daarna weer doorgaan en uiteindelijk toch niet in de les zitten? Hoe leg je uit aan ouders dat hun kind niet aanwezig is op school, terwijl ze hier geen sms'je over ontvangen hebben en de badge van hun kind het tegendeel aantoont. Dit vind ik toch wel een moeilijke kwestie, en zeker in tijden waarin men vaak hoort dat ouders bij slechte schoolprestaties van hun kind(eren) naar de directie stappen om deze toch in vraag te stellen.


    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. een tikkloksysteem ja, een chip in kleren absoluut niet! Ik vind dit een zeer grote inbreuk op de privacy van kinderen. Ik ben zelf een ouder en ik begrijp de bezorgdheid perfect, maar er zijn grenzen. Kinderen moeten de mogelijkheid hebben om kattekwaad uit te halen. dit is onderdeel van het leerprocessen. We moeten leren dat kinderen hun eigen verantwoordelijkheid dragen en niet steeds van seconde tot seconde hun doen en laten controleren. Toen ik klein was bestond er nog geen GSM en als ouders had je toen helemaal het raden waar je kind was en moest je hen maar vertrouwen. Kunnen we alstublieft een beetje terugkeren naar de tijd?

      Verwijderen
  2. Interessant dat de vraag over privacy ook naar België reist.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ook voor mij is dit een volledig nieuw, maar zeker interessant thema dat stof voor nadenken geeft!
    Op mijn stageschool worden aanwezigheden bijgehouden door de leerkrachten. Zij hebben een aanwezigheidsboekje en dienen elke les na te gaan wie er afwezig is en dit hierin te noteren. Ook wordt er iemand in de klas verantwoordelijk gesteld die een aanwezigheidsboekje heeft. Deze leerling schrijft dan voor elk lesuur op wie er aanwezig is en laat dit telkens ondertekenen door de leerkracht. Beide boekjes zijn dus een vorm van dubbele controle. Het eerste lesuur en het lesuur na de middagpauze gaat iemand van het secretariaat in de klassen langs om de aanwezige leerlingen te tellen. Dit was zeker iets waar ik me enorm veel vragen bij stelde tijdens mijn stage. Het is toch zeer tijdsintensief om iemand 2 uur lang alle klassen te laten rondgaan om de leerlingen te tellen? Is deze bijkomende controle echt nodig? Is dit het waard om hiervoor steeds de les te storen?
    Het gebruik van de boekjes vond ik dan wel weer een goed systeem, wat ook betrouwbaar is door de dubbele controle. In de praktijk heb ik wel gemerkt dat veel leerkrachten vaak gewoon het boekje ondertekenen zonder dit te controleren. Ook wordt het boekje na een schooldag vaak vergeten af te geven op het secretariaat, of ’s ochtends vaak vergeten om het opnieuw op te halen.
    Een systeem met een gechipt kostuum lijkt mij dan zeker een oplossing. Er kan dan een controlepost geplaatst worden bij elke in- en uitgang van de school zodat het binnen- en buitengaan van leerlingen gecontroleerd kan worden. Ook is er op deze manier een controle van wie de school ’s middags al dan niet verlaat en moeten leerkrachten hiervoor hun middagpauze niet opofferen. Een automatisch sms-berichtje naar de ouders bij afwezigheid van de kinderen kan handig zijn, wanneer het systeem ook 100 % betrouwbaar is (cfr. Ouders niet nodeloos ongerust maken).
    Ik vind het echter niet nodig dat dit zo ver gaat dat leerlingen constant in het oog gehouden worden. Dit levert volgens mij geen meerwaarde op en is een onnodige inbreuk op hun privacy. Dit onderwerp heeft mij echt aan het nadenken gezet en roept nog steeds enkele vragen op. Is het echt nodig om dit in een schoolkostuum te verwerken of kan dit ook bijvoorbeeld een armband zijn? Hoe betrouwbaar is dit systeem? Kan de chip niet doorgegeven worden?

    BeantwoordenVerwijderen
  4. De heisa over privacy vind ik wat overtrokken: in veel bedrijven is een dergelijk systeem reeds van toepassing, nl. zodra je de bedrijsgebouwen binnenkomt, dien je te badgen zodat iedereen (die jouw nodig mocht hebben bijv. receptioniste, klanten...) weet dat je er bent.
    Uiteraard dient dit een middel te zijn in een totaal `spijbel-beleid`, m.a.w. er dient tegelijkertijd gezocht en gewerkt te worden aan de factoren die het spijbelgedrag veroorzaken.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. ik vrees dat badges zelf het probleem niet zal oplossen. Wat is er immers makkelijker dan een badge mee te geven aan een andere leerling, die het magnetisch kaartje voor de lezer houdt?
    Dan kun je de lezer perfectioneren en zorgen dat er ook een vingerafdruk of een iris gescand moet worden, maar waar gaan we naar toe? Plus je moet eraan denken dat je dan een poortje hebt waarbij de leerlingen enkel maar op dat moment naar binnen kunnen, maar niet meer naar buiten ....op een bepaald moment wordt dit nog erger dan een gevangenis. (Vergeet niet: leerlingen zijn inventief, hoe waren we zelf op die leeftijd!)

    In onze school wordt 2x gecheckt of leerlingen aanwezig zijn. dit is om 08.25 en om 13.50.
    de leerkracht vult een kaartje in (= gewoon aankruisen van de namen). dit kaartje wordt dan door een leerling naar het secretariaat gebracht (waar 1 vrouw inderdaad dagelijks ettelijke uren besteed aan het bijhouden van aanwezigheden). Leerlingen die te laat zijn, moeten eerst naar het secretariaat en krijgen daar een vermelding op de tweede pagina van hun agenda (= tijdstip van aankomst op school en reden waarom ze te laat zijn). Wanneer leerlingen binnenkomen in de klas controleer je als leerkracht die agenda. zodra de meeste leerlingen binnen zijn (rond 08.45) begint de medewerkers van het secretariaat de ouders van de afwezige leerlingen op te bellen.

    er is ook een duidelijk beleid betreffende te laat komen/ het leidt tot nablijven, strafstudie, schorsing en eventuele verwijdering van school (in stijgende graad). Leerlingen weten dit en een goede 90% houdt zich hier heel goed aan (en dit voor een Brusselse school!).

    ik denk dat je de oplossing tegen spijbelen niet zozeer in badges en chips moet zoeken als wel in het motiveren van de leerlingen zelf en het betrekken van de ouders bij school. Het zijn twee loodzware opdrachten die vaak eerder een vorm van sisyfusarbeid zijn dan iets anders .... maar horen bij het takenpakket van ieder die als leerkracht door het leven wilt.



    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik ben het over het algemeen eens met wat Ewald zegt. Door dergelijke systemen in te voeren, ga je repressief te werk, zonder echt de oorzaak van het probleem aan te pakken. Het lijkt me aangewezen om in de eerste plaats na te gaan waarom leerlingen spijbelen, en daarop in te spelen. Ik begrijp dat scholen met heel veel leerlingen en leerkrachten sneller hun toevlucht moeten nemen tot dit soort maatregelen, maar dan hoop ik dat ze het daarbij niet te ver drijven. Niet zozeer om de privacykwestie - net zoals Leslie vind ik de heisa er rond wat overdreven - maar eerder om de sfeer die je daardoor creëert. Dat de school steeds op de hoogte is of wil zijn van waar de leerlingen zich bevinden tijdens de schooluren, vind ik ergens maar normaal; het gaat nog steeds om minderjarige leerlingen die moeten gehoorzamen en bepaalde regels moeten naleven. Maar de sfeer waarbinnen dat gebeurt, is er volgens mij best één van vertrouwen - en dat kweek je niet door de school te beschouwen als een rigide systeem waarbinnen elke leerling een nummertje is. Trek het debat open, geef de leerlingen een gevoel van verantwoordelijkheid, creëer een sfeer van vertrouwen en wederzijds respect en tracht samen eerst op zoek te gaan naar de oorzaak van en de oplossingen voor het spijbelprobleem. Dat klinkt misschien naïef, maar baat het niet, dan schaadt het niet. Als het om een echt serieus probleem gaat dat zo niet opgelost kan worden, dan kan je nadien nog altijd strengere maatregelen nemen en bepaalde controlesystemen invoeren om spijbelaars te ontmoedigen.

    Op de school waar ik leerling was en stage liep, werd overigens een gelijkaardig systeem gebruikt als dat op Ewalds school. Maar daarnaast ging ook het gerucht de ronde dat de directeur alle leerlingen (zo'n 900) bij naam en voornaam kende, dat hij wist wat ze studeerden en hoe hun resultaten en thuissituatie waren. Bovendien nodigde hij ook elke nieuwe leerling (met of zonder ouders) persoonlijk uit voor een kennismakingsgesprek. Dat soort 'maatregelen' zijn weliswaar tijdrovend en arbeidsintensief, maar het lijkt me wel een goede manier om de juiste sfeer te creëren op school en zo de neiging tot spijbel- of probleemgedrag te verminderen.

    Van de voordelen van andere toepassingen van het systeem ben ik trouwens wel overtuigd; het lijkt me heel gemakkelijk om via het systeem je klasgenoten te zoeken bij een onverwachte lokaalwisseling of leerkrachten te zoeken die je nodig hebt buiten hun lesuren.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. ivm mijn reactie dd 23/4:
    bij deze wil ik toch mijn schrijffout verbeteren: het is dus `die jou nodig mocht hebben...` uiteraard

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Interessante bijdrage vind ik. Ik kan me aansluiten bij wat iedereen hier zegt, maar ik zou het toch niet echt aangenaam vinden moest een leerling mij zoeken en blijkt dat ik op toilet zit volgens mijn badge :). Maar dat is natuurlijk een extreem voorbeeld, om advocaat van de duivel te spelen.

    Zo'n badgesysteem lijkt me inderdaad tijdsbesparend, maar ik ben van het type dat denkt: die aanwezigheden controleren, dat is meer dan alleen aanwezigheden controleren. Ik probeer altijd naar het volledige systeem dat er bij komt kijken, te kijken. Door zo langs te gaan in de klassen, merk je bijvoorbeeld hoe een leerkracht lesgeeft, loop je door de gangen en kom je leerlingen tegen of zie je dingen die niet goed zijn (ik zeg maar het eerste het beste wat in me opkomt: een scheur in een muur of een losliggende tegel), je hebt ook een persoonlijkere band met de leerlingen en ga zo maar door. Ik vraag me dan af: door het 'controle rondje' af te schaffen, schrap je dan ook niet veel andere effecten die je controlerondje met zich mee bracht?
    Misschien is dit te minimaliseren en is afhankelijk van school tot school, maar ik vind het toch belangrijk de denkoefening te doen. Efficiëntie is niet de enigste beweegreden om dingen te veranderen.

    Ik vind ook dat je als school je pedagogische rol moet opnemen: je moet de leerlingen iets leren. Niet enkel wat er in de boeken staat, maar verder dan dat. Verantwoordelijkheid is hierin belangrijk. Als leerlingen in hun uniform een chip hebben genaaid, vind ik dat je ze de verantwoordelijkheid om zelf volwassen om te springen met hun aanwezigheid, ontneemt: al die trucjes die men verzint om de kans tot 'valsspelen' te verminderen, vind ik een beetje paternalistisch: zoals Ewald zegt: leerlingen zijn zelf heel creatief om er altijd iets op te vinden. Een sfeer van vertrouwen, zoals Caroline aanhaalt, is voor de leerlingen toch veel belangrijker als ervaring om in op te groeien ipv een sfeer van 'wij tegen zij'?

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Net zoals mijn voorgangers zie ik zowel voor- als nadelen. Ik ben erg positief over het feit dat er wordt nagedacht over systemen die de dagelijkse administratie van leerkrachten in de klas doet afnemen, zodat er meer tijd is voor het lesgeven zelf. Of dit het systeem bij uitstek is, is natuurlijk een andere vraag.

    Aan het begin van dit academiejaar gaf ik zelf een tijdje les. In theorie is het een kleine moeite eventjes je leerlingen na te tellen, de klasagenda in te vullen met afwezige leerlingen. Zelfs een kaartje invullen en door een leerling naar het secretariaat laten brengen lijkt een klein klusje. In mijn tijd op de schoolbanken is me trouwens nooit opgevallen dat dit een vervelend of moeilijk karwei zou zijn. Maar uit ervaring weet ik nu dat, afhankelijk van de klas die je voor je hebt, deze administratie erg tijdrovend kán zijn. Zo brak in één klas van de eerste graad elke les een fikse ruzie los over wiens beurt het was om het kaartje naar het secretariaat te brengen, ondanks de geschreven afspraken. In een andere klas gebeurde het wel eens dat een leerling zijn kans schoon zag om door de gangen rond dolen en veel te lang achter te bleef of zelfs niet meer kwam opdagen. Dit bracht weer nieuwe problemen/taken met zich mee. De klas is meer geïnteresseerd in waar de leerling zit, dan in de les. Als leerkracht moet je een nieuwe leerling naar het secretariaat sturen, je moet dit melden bij de klastitularis, je moet dit opnemen/uitpraten met de leerling, je moet dit opnemen in het dossier van de leerling, enz… Natuurlijk is dit geen dagelijkse kost voor de meeste scholen, maar het is wel een bestaand voorbeeld.

    Verder ben ik ook geen voorstander om het secretariaat twee keer per dag afwezigheden laten opnemen tijdens de lessen. In grote scholen is dit erg arbeidsintensief voor de secretariaatsmedewerkers. Bovendien had ik nooit gedacht dat een mededeling of vraag van het secretariaat tijdens je les, zo storend kon zijn. In sommige klassen is deze afleiding nefast voor het verdere verloop van de les.

    Anderzijds hoop ik, net zoals Ewald, dat scholen niet zullen transformeren in halve gevangenissen. Ik heb geen ambitie als cipier. Als het systeem wordt ingevoerd als een maatregel van wantrouwen, gaat dit zeker stuiten op rebellie. Kan je het systeem bespreekbaar maken in de klas, in een open sfeer integreren en verkopen als een efficiëntiemaatregel, lukt het misschien wel? Zoals Leslie zegt is het systeem in het bedrijfsleven dagelijkse realiteit.

    Ik vraag me ook vooral af wat de verantwoordelijkheid is van de school bij spijbelen? Als een leerling spijbelt, de school is niet op de hoogte of brengt de ouders niet tijdig op de hoogte en er gebeurt iets met die leerling. In welke mate wordt de school aansprakelijk/ verantwoordelijke gesteld? Of de leerkracht van dat uur? Of doet dit niet ter zake? Indien de school verantwoordelijk is, kan ik zeker begrijpen dat bepaalde scholen drastische maatregelen moeten nemen om goed te weten waar leerlingen uithangen.

    Ewald, heel toevallig vond ik een klein artikeltje in Klasse uit 2008 waar sprake is van scholen die vingerafdrukken gebruiken als middel om leerlingen te registeren.

    (http://www.klasse.be/leraren/8449/scholen-gebruiken-vingerafdruk-voor-leerlingenregistratie/).

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Mijn reactie bleek te lang... dus hier het vervolg:

    Net zoals Caroline zie ook ik wel andere voordelen van het systeem en dan vooral voor leerkrachten. In sommige scholen heersen er strikte regels over het bijmaken van toetsen bij afwezigheden e.d.. Indien een leerling ongewettigd afwezig is, krijgt hij/zij geen kans deze toets bij te maken en wordt een nul aangerekend. Het secretariaat heeft soms een achterstand met het manueel invoeren van gewettigde afwezigheden in de dossiers van leerlingen. Als je maar 1uur per week lesgeeft aan een leerling, is het sowieso al moeilijk een extra toets te plannen. Ten tijde van de juridisering van het onderwijs is het als leerkracht bijgevolg broodnodig je administratie per klas goed bij te houden. Omdat het leven van een leerkracht soms hectisch is (en niet iedereen even goed is in administratie :-) ) kunnen zulke registratiesystemen ons ook een handje helpen.

    BeantwoordenVerwijderen