woensdag 23 maart 2016

Ik ben jong en ik weet wat...


… over het gebruik van mijn foto op het internet.  

Samenvatting

Mondige jongeren, we kunnen het alleen maar toejuichen! In het jongerenparlement 2016 werd er gedebatteerd rond de bescherming van privacy van jongeren op het internet. De debatten resulteerden in een aantal aanbevelingen waaronder het feit dat jongeren aangeven meer geïnformeerd te willen zijn over het recht op afbeelding.

Reflectie

Op 29 januari 2016 kwam het federaal jongerenparlement bijeen. Het federaal jongerenparlement komt jaarlijks bijeen waarbij verschillende onderwerpen of “wetsontwerpen” worden behandeld. Eén van de wetsontwerpen dit jaar was “Privacybescherming op het internet en het gebruik van Open Data”. Dit debat tussen een 120-tal Franstalige en Nederlandstalige jongeren werd georganiseerd in samenwerking met de Privacycommissie.

60% van de jongeren die deelnamen aan het jongerenparlement gaf aan ooit al eens een foto van zichzelf online te zien verschijnen waarvoor geen toestemming was gegeven voor verspreiding. Het resultaat van de debatten van die dag zijn terug te vinden in een aantal aanbevelingen gericht aan Dhr. Bart Tommelein, Staatsecretaris voor Bestrijding van de sociale fraude, Privacy en Noordzee. Vooreerst zijn er een aantal algemene aanbevelingen. De jongeren bevelen met 95% van de aanwezigen sterk aan dat het toestemmingsprincipe moet behouden blijven voor het maken, gebruiken en verspreiden van beeldmateriaal van personen. Verder geven 86% van de jongeren aan dat er meer aandacht moet gaan naar de begeleiding en zorg van jongeren die problemen hebben doordat beeldmateriaal van hen werd verspreid. Een laatste algemene aanbeveling is meer preventief gericht nl. 86% geeft aan dat er meer sensibiliseringscampagnes nodig zijn rond het recht op afbeelding. Die dag werden er ook een aantal subcommissies ingericht die specifiek rond 1 welbepaald thema debatteerden. De subcommissies waren volgende: sharenting, recht op afbeelding in het kader van tv-programma’s en e-reputation, filmen van de les en beeldmateriaal op sociale media.  

De jongeren geven aan meer preventief op de hoogte te willen zijn van hun rechten bij het gebruik en verspreiden door anderen van afbeeldingen van hen op het internet. Daar moeten wij als toekomstige leerkrachten een antwoord op bieden!

In de sessie over auteursrechten in de vakmodule onderwijstechnologie aan de VUB kwam het portretrecht even ter sprake waarbij aangegeven werd dat foto’s van kinderen enkel publiek mogen getoond worden mits toestemming van de ouders. Maar wat met de toestemming van de jongere zelf? In de blog “Beschermen of weerbaar maken” van Eliot Tybebo van 5 april 2015 geeft hij aan dat “het onze job als leerkracht is om leerlingen te leren omgaan met allerhande programma’s, toepassingen, functies, … op de computer”.   

Het principe van het recht op afbeelding luidt als volgt: “aan iedere persoon werd het recht op afbeelding toegekend en daarom komt het enkel aan de betrokken persoon toe te beslissen of van hem een afbeelding mag worden genomen en gebruikt.” (Privacycommissie)

Een aantal organisaties biedt een lessenpakket aan rond het creëren van bewustwording omtrent de risico’s bij het gebruik van foto’s van zichzelf op het internet. Ik beslis, een specifiek team binnen de Privacycommissie, biedt een lespakket aan voor 2de en 3de graad secundair onderwijs. Aangezien dit een breed leerlingpubliek is, kan de standaardles op maat gemaakt worden van de klas via de alternatieve lesopties. Childfocus, de stichting voor vermiste en seksueel uitgebuite kinderen, biedt eveneens een aantal tools aan om jongeren bewust te laten worden van hun online privacy. Mediawijs.be, het kenniscentrum mediawijsheid heeft ook een aantal uitgewerkte technieken die het mogelijk maken bewustwording te creëren bij de jongeren. Ook de bewustwording van leerkrachten bij het gebruik van video’s, foto’s, … komt aan bod.  

Een studie uitgevoerd in 2013 (Baelden, D. 2013) aangaande de nodige sensibiliseringsacties rond het verhogen van privacy geletterdheid bij jongeren toonde aan dat “preventiecampagnes gericht moeten zijn op het ontwikkelen van meer geavanceerde digitale vaardigheden bij jongeren”. De sensibiliseringsacties naar leerkrachten toe moeten gericht zijn op “het ontwikkelen van betere digitale geletterdheid van leerkrachten, bijvoorbeeld door het voorzien van opleidingen…” en “het bundelen van relevante lespakketten, zodat leerkrachten toegang hebben tot adequaat lesmateriaal”.  

Gebaseerd op voorgaande uiteenzetting en als beginnende leerkracht ben ik van mening dat het posten van een foto van zichzelf in het kader van een schoolse activiteit waarvan de output publiek gemaakt wordt, steeds een vrije keuze moet blijven en niet mag gelinkt worden aan een beloning zoals bv. een puntensysteem.  

Besluit

Jongeren geven uiting aan hun bezorgdheid dat ze niet voldoende op de hoogte zijn van hun rechten rond het gebruik van hun afbeelding. Als toekomstige leerkrachten moeten we deze bezorgdheid oppikken en er de nodige acties aan breien. Bewustwording kan op verschillende manieren aangepakt worden waarbij de diverse tools die online reeds worden aangeboden, als ondersteuning kunnen dienen. Het komt erop aan de jongeren bewust te maken van hun rechten op het internet.

Bronnen

Geraadpleegd op 22/03/2016:






Baelden, D. (2013). Jongeren en sociale media: input voor sensibiliseringsactie rond privacy geletterdheid. iMinds-SMIT, Vrije Universiteit Brussel

4 opmerkingen:

  1. Super onderwerp en top statement op het einde, Sara.

    Als toekomstig leerkracht cultuur-en gedragswetenschappen zal het ook, misschien zelfs vooral, aan mij en mijn collega's zijn om de jongeren op de hoogte te brengen van dit onderdeel met betrekking tot mediawijsheid. Ik ben dan ook zeer blij in je blog een aantal webpagina's te vinden die ik nog niet kende. Het kan maar helpen om onze lessen up to date te houden. Merci!

    Wat me meteen tot een pijnpunt brengt: de bijscholing van leerkrachten voor dit onderwerp. Zie ook Yannick Kindermans' dubbele vraag in zijn blog van vandaag… Tijdens mijn stage hoorde ik bijster weinig optimistische geluiden uit de lerarenkamer en het schoolsecretariaat met betrekking tot ICT- en bijhorende privacy-kennis. Mijn stageschool is nog geen 6 jaar oud en de gemiddelde leeftijd van leerkrachten en secretariaatsmedewerkers overschrijdt amper de 30 jaar. Ik mag wellicht aannemen dat het misschien nog erger gesteld is in scholen met een oudere werknemerspopulatie… 
En dan kan ik niet anders dan somber de doorgegeven kennis en vaardigheden in twijfel trekken. Die koudwatervrees moet weg. De jongeren moeten op zijn minst goed begeleid worden in het correct omgaan met eigen privacy.

    Daarom wil ik graag even uitweiden over je statement. Alhoewel ik akkoord ga dat "het posten van een foto van zichzelf in het kader van een schoolse activiteit waarvan de output publiek gemaakt wordt, steeds een vrije keuze moet blijven en niet mag gelinkt worden aan een beloning zoals bv. een puntensysteem." moet ik bekennen dat ik met mijn natuurlijke neiging tot tegendraadsheid (sorry ;-) Ik neig naar Descartes: twijfel is het begin van alle wijsheid) wel op zoek gegaan ben naar de vraag: Waarom niet eigenlijk?
    En eerder nog: Is er misschien geen workaround?

    Waarom niet?
    In het kader van een schoolse activiteit waarin duidelijk wordt gemaakt dat het zichtbaar maken van een eigen foto deel uitmaakt van de groepsdynamiek of de intentie van de professor/docent/leerkracht om bij de namen van de studenten/leerlingen een gezicht te kunnen plakken, daar kan ik moeilijk een tegenargument inbrengen.

    Is er een workaround?
    Dat de output echter helemaal publiek gemaakt wordt, dus voor iedereen die niet van nabij betrokken is bij dit schoolse gebeuren, kan ik echter niet akkoord gaan. Maar is dit wel zo? Vandaar dat de opdracht voor mij meteen een trigger werd om op zoek te gaan naar de privacy instellingen van het platform dat me voor de rest tamelijk onbekend is.

    En ik moet bekennen, het heeft me een paar uur gekost, maar ik heb veel bij geleerd. Door trial en error weet ik nu dat de personen van wie ik wil dat ze mijn foto zien, deze ook zichtbaar op hun scherm krijgen. De rest van de wereld kan maar gokken: ben ik het, of schuilt er achter mijn naamletters die andere dame in België die ook Katleen Brusselmans heet (zonder h!) en een stuk beter is in het elkaar knutselen van kinderkleding dan ik…

    Wellicht is dit een deel van de oplossing: hoe verdring je koudwatervrees? Door in het bad te springen en te bewegen.
    Doordat ik als toekomstig leerkracht geforceerd werd om dit uit te zoeken - met als externe motivatie een paar punten, jawel en als intrinsieke motivatie het feit dat niet iedereen mijn foto moet zien - ben ik toch alweer wat verder van de digital divide en kan ik mijn leerlingen straks beter bijstaan wanneer ze hun privacy instellingen willen aanpassen aan hun eigen wensen. Het is toch die weg die we vooral willen uitlopen: hen leren vissen, in plaats van vis te geven?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hey Katleen (zonder h!), leuk te horen dat het onderwerp jou zo boeit! De leerlingen informeren is inderdaad de grondgedachte. Daarom zou het leuk zijn moest je jouw bevindingen over de privacy instellingen van dit platform delen. Dat vermijdt die uren zoekwerk voor die andere leerkrachten in spe… We leren van elkaar zoals leerlingen leren van ons.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ja, ik wist dat je dit zou vragen ;-) ik hoopte alleen van niet, want ik had dit gisteren ook al bedacht, maar ik ben niet zo bedreven dat ik het verschil begrijp tussen mensen die al lang een Blogger profiel hebben (zoals ik, al lag dat meer dan 6 jaar stil) en anderen die echt goed kunnen omgaan met Google+ (ook daar heb ik een profiel, maar ik begrijp google+ echt niet en daar staat dus ook zeer weinig info op van me, ook geen foto) en dan die profiellink ertussen. Ik heb het echt via veel trial en error gedaan: uitloggen, inloggen, testmail zenden, zoekbericht uitsturen met eigen naam, etc...

    Ik heb vooraf echter geen testscenario opgesteld zodat ik het jammer genoeg niet meer kan herhalen.

    Als een leerling van mij een soortgelijke vraag stelt, zal ik met hem/haar aan de slag gaan met onderstaande: een belangrijk begin bij mij was alvast de beide profielen (google+ en blogger) NIET linken.

    Verder: volgende pagina's openen, lezen en doorklikken mbt privacy account google plus:
    https://support.google.com/plus/answer/1355890?hl=nl
    https://support.google.com/plus/answer/6320391
    Eens op de juiste pagina's beland, de juiste instelling aanduiden.

    idem dito voor Blogger:
    https://www.blogger.com/profile/EN_HIER_JE_PROFIELNUMMER
    https://myaccount.google.com/

    En als de leerling(e) en ik er dan niet uit raken, roepen we de hulp in van anderen via een zoekmachine met de termen 'account privacy profile picture blogger google+ …'

    Mijn excuses dat het niet concreter kan worden, misschien is er iemand die dit leest en die wel vertrouwder is met het stap-voor-stap weergeven (als-dan-zoniet incluis)?

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen