zaterdag 24 december 2011

Gewoon speciaal ICT



[KENNISNET, SURFNET. Technology Scouting RFID in het onderwijs. 2009, 37 p.]
Het thema waar het in dit bericht over gaat is het gebruik van ICT in het speciaal onderwijs. Het rapport waarnaar ik verwijs is een publicatie van 2009 maar omdat in 2011 ook een congres rond dit thema werd georganiseerd en omdat deze invalshoek nog ontbreekt bij de overige berichten, denk ik dat de relevantie hiervan wel ingezien kan worden.

Vaak beperken we onze inzicht bij het gebruik van ICT in het onderwijs tot de klassieke onderwijssystemen. Belangrijk is ook om in te zien dat ook in het bijzonder/speciaal onderwijs ICT zijn intrede doet en een grote invloed kan uitoefenen op de leerprocessen van dergelijke leerlingen met een beperking.

In Nederland zijn dergelijke iniatieven waarbij men het gebruik van ICT in het speciaal onderwijs wil stimuleren zeker niet onbekend. Al een aantal jaar ondersteunt Kennisnet ambassadeursnetwerken in het speciaal onderwijs. Met als motto “Gewoon waar het kan, Speciaal waar nodig” is er met ondersteuning van Kennisnet en IPON in 2011 een conferentie georganiseerd. Na het succes van het congres ‘Gewoon speciaal ICT’ in 2011 zal er ook in 2012 weer dergelijk congres plaatsvinden. ‘Gewoon speciaal ICT’ is een speciale conferentie waar professionals uit het onderwijs kunnen leren van experts uit het veld en kunnen zien wat de laatste ontwikkelingen zijn op het gebied van ICT en passend onderwijs.


Om het gebruik van ICT in het speciaal onderwijs wat concreter te maken haal ik een rapport aan omtrent het gebruik van RFID in het speciaal onderwijs.
(Dit rapport is te downloaden via de link http://speciaalonderwijs.kennisnet.nl/video/rfid, rechts onder de titel ‘links’: download het rapport.)

Dit rapport onderzoekt de toepassingen mogelijk voor het gebruik van RFID in het onderwijs.
Maar wat is RFID of Radio Frequency Identification nu eigenlijk? Simpel gezegd is het een digitale versie van de streepjescodes die we in de winkels op producten zien.

We zien dat met RFID tags bijvoorbeeld ieder object in het klaslokaal als interface kunnen dienen om met ICT te werken zonder dat daarbij aan de standaard muis/toetsenbord moet worden gedacht. Voorlopig zien we RFID al terug bij betalingssystemen, bibliotheken en andere openbare diensten dus waarom ook niet in het onderwijs?
Een voorbeeld van RFID voor educatieve doeleinden is de RFID Learning Table. Hiermee kunnen tags gekoppeld kunnen worden aan het afspelen van media zoals afbeeldingen, video, audio of powerpoint presentaties. Het voordeel schuilt hier in het feit dat voor het afspelen van educatieve media er geen muis of toetsenbord nodig is, maar met ieder object waar een RFID tag op zit kan dit worden gedaan. Vooral bij leerlingen met bepaalde leerproblemen ziet de school dat het gemak waarmee de computer met RFID gericht gebruikt kan worden een bijdrage levert aan het leerproces. Ook het feit dat ze dit zelfstandig kunnen doen zonder hulp van anderen, ziet de school als een pluspunt. Daarnaast zien ze kleine verbeteringen bij sommige leerlingen op het gebied van concentratie, motivatie, geheugen en meer assertief gedrag. Een voorbeeld van een toepassing voor de nog jongere leerlingen is ‘Lego Mindstorms’. Dit is een bekende educatieve toepassing van Lego, waarbij kinderen met behulp van programmeerbare Lego blokjes en allerlei sensoren leuke en innovatieve toepassingen kunnen maken. Lego Mindstorms is ontstaan uit het idee van het constructivisme waarbij het zelfstandige leerproces van de leerling en zelfontdekkend leren belangrijk zijn.


Een praktijkvoorbeeld laat de toepassing hiervan binnen het onderwijs zien. Bartiméus is een instelling die onder andere onderwijs verzorgt voor blinde, slechtziende en meervoudig (visueel) beperkte leerlingen.  Onderstaand filmpje in de link laat zien hoe RFID technologie ingezet in het onderwijs kan worden en wat de meerwaarde hiervan is voor de leerlingen.

Het voorbeeld uit het filmpje komt dus vanuit een toepassing door Bartimeus. Dit project had als doel om de mogelijkheden van de RFID-technologie voor het onderwijs aan visueel beperkten te verkennen en bruikbare toepassingen te implementeren in het onderwijs.

Dankzij het RFID zijn er didactische werkvormen voor visueel beperkte leerlingen. Zo kunnen er 3D modellen kunnen worden voorzien van RFID-chips. De leerlingen kunnen de chips scannen met een RFID-lezer, al dan niet verbonden met de computer. De feedback kan zowel audio, elektronisch braille en/of tekst zijn.

Ook diverse biologiemodellen zijn interactiever gemaakt d.m.v. de RFID-technologie. Dit is gedaan door de gebrailleerde herkenningspunten te vervangen door voelbare RFID-chips. Door een RFID-pen voor een chip te houden kan de bijbehorende tekst nu worden uitgesproken.
Het kan ook dienen bij ondersteuning met geheugenproblemen. Een slechtziende leerling met een licht verstandelijke beperking heeft bijvoorbeeld moeite met het onthouden van namen die bij gezichten horen. Haar leerkracht heeft een fotokaart gemaakt met alle personen waar ze mee te maken heeft. Als de leerling iemand wil benoemen in een conversatie dan pakte ze de fotokaart en wees ze vervolgens de persoon aan. Haar gesprekspartner noemde dan meestal de naam die ze aanwees. Ook gebruiken ze RFID in het kader van mediawijsheid en in het rapport zijn nog talloze voorbeelden van de toepassing van RFID in het speciaal onderwijs terug te vinden. Ik denk nu dat de mogelijkheden hiervan wel duidelijk genoeg zijn.


Als conclusie zien we dat de ontwikkelingen op het gebied van RFID en onderwijs steeds meer op gang komen. De belangrijkste kracht van RFID is het kunnen functioneren als een soort brug tussen de fysieke omgeving van bijvoorbeeld een lokaal en de virtuele omgeving van de computer.Steeds meer toepassingen zijn gericht op het onderwijs en kunnen eenvoudig en laagdrempelig toegepast worden.

Maar natuurlijk zijn er niet enkel voordelen aan verbonden. RFID in het onderwijs vereist zware investeringen maar deze worden wel vaker in het speciaal onderwijs gedaan en zijn vaak ook wel nodig. Een ander nadeel is dat er altijd een internetverbinding vereist is, wat mogelijk niet altijd op elke plek aanwezig is. Ook zijn er nog weinig concrete voorbeelden, behalve van Bartimeus, beschikbaar waar RFID ook daadwerkelijk in de onderwijspraktijk is toegepast. Ook privacyproblematiek in relatie tot RFID worden al lange tijd met elkaar in verbinding gebracht. Vragen zoals 'wat gebeurt er met onze gegevens?’ duiken veel op. Dit zijn allemaal legitieme vragen die rondom deze technologie belangrijk zijn. Maar hoewel het privacyvraagstuk wel relevant is, is het binnen deze invalshoek van het gebruik binnen het speciaal onderwijs niet meteen een doorwegende negatieve factor.

Al bij al zien we dat niet enkel herkenbare informatietechnologie maar ook ingebedde technologie zoals we net zagen het mogelijk maakt om van elk fysiek object een informatietechnologie te maken, zonder dat we zelfs beseffen dat het hier over technologie gaat. Onderstaand citaat toont aan dat technologie steeds meer en meer onderdeel uitmaakt van ons dagelijks leven.


“The most profound technologies are those that disappear. They weave themselves into the fabric of everyday life until they are indistinguishable from it”.- Mark Weiser 


Bronnen:
http://www.ipon.nl/gewoon-speciaal


Geen opmerkingen:

Een reactie posten