Een
collegablogger heeft reeds in een voorgaande bijdrage het concept Flip teaching uitgelegd, alsook de voor-
en nadelen die verbonden zijn aan deze manier van lesgeven. Ik zal dit
onderwerp vanuit een andere, doch niet minder interessante invalshoek
benaderen. Alvorens hiermee te starten lijkt het me goed om het concept Flip teaching nog even te verduidelijken. Van Geijn, Salden en Beuving (2013) geven een duidelijke definitie:
“Omgekeerd lesgeven (ook wel ‘flipping the
classroom’ of ‘flip je klas’ genoemd’) is kortweg het omdraaien van huiswerk en
klassenwerk. De uitleg van de lesstof, die normaliter plaatsvindt tijdens de
les, wordt verplaatst naar een moment buiten de les. Als ‘huiswerk’ bekijken
leerlingen dan bijvoorbeeld een instructievideo van de leerkracht over een deel
van de lesstof, lezen een hoofdstuk uit een boek of bestuderen een andere bron.
Leerlingen komen dus voorbereid naar de les. Tijdens de les wordt er vervolgens
gewerkt aan opgaven waarin leerlingen de nieuw verworven kennis verdiepen,
integreren, analyseren en toepassen.”
Flip teaching kan dus op verschillende
manieren plaatsvinden: via een presentatie of filmpje dat thuis bekeken moet
worden, via een tekst die de leerlingen thuis lezen, of via een andere bron. Ik
zal in deze bijdrage focussen op Flip teaching
onder de vorm van filmpjes en op het gebruik van educatief videomateriaal in
het algemeen.
Hoogerheide,
Loyens en van Gog (2013) spreken over observationeel
leren, ofwel “het leren door het
kijken naar goede voorbeelden van anderen”. Hierbij maken ze een onderscheid
tussen tekst-gebaseerde uitgewerkte voorbeelden en videomodelvoorbeelden. Bij deze laatste geeft iemand (een ‘model’) de
uitleg en wordt getoond hoe een bepaalde taak moet worden volbracht. Het
‘model’ kan in beeld gebracht worden, maar dat hoeft niet. Illustraties van videomodelvoorbeelden vinden we onder
andere bij de Khan Academy, een
non-profitorganisatie die online leren promoot door middel van educatieve
video’s. Bij de video’s van de Khan
Academy wordt het model echter niet in beeld gebracht. De tutor is dus
onzichtbaar, maar zijn/haar stem is wel te horen (voice-over) en een zwart
‘bord’ is te zien. Hoogerheide, Loyens en van Gog (2013) zijn van mening, zich
baserende op onderzoek, dat videovoorbeelden zeer effectief en geschikt zijn om
vaardigheden en kennis aan te leren. Dit bleek vooral zo te zijn voor
probleem-oplostaken bij vakken als bijvoorbeeld
wiskunde en natuurkunde. Een video kan immers stap per stap tonen hoe men tot
een bepaalde oplossing komt, de kennis wordt dus opgebouwd waardoor de
leerlingen begrijpen hoe een oefening moet worden opgelost of hoe een taak moet
worden aangepakt. Maar ook voor schrijftaken blijken videovoorbeelden een goed
idee. Naast de stapsgewijze manier van werken heeft observationeel leren nog voordelen.
Zo zouden de leerlingen extra gemotiveerd worden wanneer ze zien dat iemand
anders een oefening heeft kunnen oplossen. Het geeft hen het vertrouwen
dat zij het ook kunnen. Daarnaast kunnen de kijkers ten allen tijde de video
pauzeren of terugspoelen als er iets niet duidelijk is of als ze meer tijd
nodig hebben. Het grote voordeel van online videovoorbeelden is dat ze overal
bekeken kunnen worden (thuis of op school) en flexibel kunnen worden ingezet.
Zo kunnen ze gebruikt worden in het kader van ‘flip je klas’, maar ook wanneer
de leerlingen de materie niet goed begrepen hebben of gewoon om hen zelfstandig
te laten werken. Op deze manier wordt de leerkracht minder belast doordat de
uitleg niet steeds opnieuw moet worden gedaan. De gewonnen tijd kan dan
gebruikt worden om extra aandacht te geven aan de leerlingen die daar nood aan
hebben. Kortom, leren van videovoorbeelden is effectief.
Er zijn echter enkele
voorwaarden nodig opdat dit effectief kan zijn. Zo is deze instructievorm het
meest geschikt voor zij die weinig tot geen voorkennis hebben van de
gedemonstreerde leertaak (zie ook Kalyyga et al., 2003) en moet men proberen de
aandacht te focussen op één informatiebron zoals bijvoorbeeld een grafiek of
tekst (zie ook Sweller et al., 1998). Omdat de eerdere stappen in een video
meestal niet meer zichtbaar zijn wanneer een volgende stap wordt uitgelegd, en dit
vermoeiend kan zijn voor de leerlingen doordat ze de voorgaande situatie dan moeten proberen onthouden, stellen Hoogerheide, Loyens en van Gog
(2013) voor om de video eventueel in segmenten aan te bieden. De meeste leerlingen zijn echter wel vertrouwd met video's en kunnen dus gewoon gebruikmaken van pauzeren of terugspoelen. Men kan bovendien ook visuele
aanwijzingen gebruiken om de aandacht van de kijker op de juiste plaats te
vestigen. Tot slot vermelden Hoogerheide, Loyens en van Gog (2013) dat videovoorbeelden
steeds gemakkelijker (en goedkoper) te maken zijn, en dat is natuurlijk
interessant.
Wat mij interesseert is hoe ik als leerkracht concreet aan de slag kan gaan met
video’s. Er zijn inderdaad verschillende soorten instructievideo’s. Om je klas
te flippen of om gewoon gebruik te maken van video’s in de klas kan je je
begeven op YouTube en meer bepaald op YouTube voor leerkrachten, ook wel Teachertube genoemd. Het is echter
altijd belangrijk dat de leerlingen meer doen dan enkel het filmpje bekijken. Ze
zouden daarnaast ook een oefening moeten doen zoals bijvoorbeeld vraagjes
oplossen of zelf vraagjes opstellen op basis van de video:
“Flipped
classroom teachers almost universally agree that it’s not the instructional
video’s on their own, but how they are integrated into an overall approach,
that makes the difference.” (Tucker, 2012)
Met andere woorden, een filmpje is steeds slechts een
component van de les, nooit de volledige les zelf.
Als je dus een
stapje verder wilt gaan en de video interactief wilt maken, is dat mogelijk door
opdrachten toe te voegen aan het filmpje. Er zijn verschillende tools die dit
mogelijk maken. Ik denk bijvoorbeeld aan TED-Ed
en EDpuzzle, maar ook aan andere,
misschien minder bekende, tools zoals Metta
en Sophia. Wil je het zelf
eens proberen? Check dan zeker de TED-Ed Tour
uit. Hier wordt in zo’n twee minuten het hoe, wat en waarom van deze tool
uitgelegd. Als je echt ambitieus bent dan is het natuurlijk mogelijk om nog een
stapje verder te gaan en je eigen filmpje te ontwikkelen. Net zoals bij de Khan Academy kan je je computerscherm
in beeld brengen en vergezellen van je stem. Een voorbeeld van een biologieles
van de Khan Academy vindt je hier. Als je dus zelf
aan de slag wilt gaan, dan kan dit bijvoorbeeld via Screencast-o-matic. Deze tool
maakt het mogelijk om je computerscherm en je stem (voice-over) op te nemen. Er
zijn duizend en één mogelijkheden, en je kan zoveel en weinig doen als je wilt.
Alles hangt af hoeveel tijd je erin wilt steken en welke doelen je wilt
realiseren door het gebruik van een video.
You tube for schools: Join the global classroom today! : https://www.youtube.com/watch?v=NegRGfGYOwQ
Reflectie:
Doordat ik de
nascholingen 'Flip je klas' en 'praktisch gebruik van sociale media als leraar' volgde, werd ik warm gemaakt voor deze onderwerpen. Persoonlijk vind ik Flip Teaching in het algemeen een zeer effectieve manier om te differentiëren.
Ik ben dan ook zelf aan het ‘flippen’ gegaan. Ik geef bijles en privéles Frans.
Voor de bijles geef ik de (zwakke) leerlingen een link naar een (niet
zelfgemaakt) filmpje waarin de theorie die we behandeld hebben in de les nog
eens wordt uitgelegd. Enerzijds wordt de geziene leerstof versterkt doordat de
er een extra visuele input is. Anderzijds krijgen eventuele vragen van
leerlingen een antwoord. Omdat het niveau van de leerlingen zo verschillend is
gebruik ik ook video’s in de les om te differentiëren. Op deze manier kan ik
mijn aandacht verdelen en ook de leerlingen vinden dat een fijne afwisseling.
Voor de privéles
ga ik eveneens op een ‘geflipte’ manier te werk. Hier zoek ik goede filmpjes
over wat ik de leerling wil bijleren, vraag of hij/zij ze wil bekijken tegen de
volgende les en kijk wat hij/zij ervan opgestoken heeft. Vervolgens kijk ik wat
hij/zij ervan opgestoken heeft en kan ik aanvullen en bijsturen. Ik vind het
zelf een heel aangename manier van werken omdat de filmpjes die ik kies
overzichtelijk, kort en krachtig zijn.
Wat mij laaiend
enthousiast maakt is de manier waarop de Khan Academy te werk gaat, waar, zoals
eerder vermeld, het computerscherm in beeld wordt gebracht en vergezeld wordt van
een voice-over. Ze stellen hun video’s gratis beschikbaar en dat is op zijn
minst bijzonder. De
ideeën van de Khan Academy vind ik persoonlijk zeer inspirerend en ik zie
zeker toekomst in deze manier van werken, ook voor mij persoonlijk. Ik zou als
leerkracht Frans bijvoorbeeld de passé
composé kunnen uitleggen door een video-opname te maken van mijn scherm
(via bijvoorbeeld screencast-o-matic) uitleg te geven en vervolgens de video
ter beschikking van de leerlingen stellen.
Er moet echter
ook rekening gehouden worden de mogelijke nadelen die verboden zijn aan het
gebruik van video’s in/buiten de klas. Zo zijn er de technologische
tekortkomingen die vaak verbonden zijn aan het gebruik van video’s. Bovendien vraagt
het bewerken of zelf maken van een video een belangrijke tijdsinvestering. En
laat het nu net tijd zijn dat we vaak te kort komen. Daarnaast, als leerkracht
Frans en Spaans, kan ik voor educatieve filmpjes niet echt terecht bij de Khan
Academy omdat ze zich vooral focussen op vakken als wiskunde en biologie.
Leerkrachten taal gaan dus best ergens anders zoeken, op Teachertube bijvoorbeeld.
Ik begrijp dat
het gebruik van video’s in en buiten de klas voor sommigen misschien een
‘ver-van-mijn-bed-show’ is, maar video’s kunnen je als leerkracht ook heel wat inspiratie
geven als je bijvoorbeeld moet lesgeven over een niet zo vertrouwd onderwerp. Je
kan dan op TED-Ed of Teachertube even kijken hoe andere
leerkrachten dat onderwerp hebben aangepakt. Ik zou echt iedereen willen
uitdagen om het concept van flipteaching, en meer bepaald het gebruik van
video’s, verder te verkennen en misschien zelf te experimenteren met het maken
van een eigen educatieve video! Gewoon om dat het kan:)
Geraadpleegde
bronnen:
Geijn, R. V..,
Salden, R. & Beuving, C. P. (2013). Waarom zou ik (niet) flippen?.
Geraadpleegd op 26 maart 2015 via https://scholar.google.be/scholar?q=waarom+zou+ik+niet+flippen&btnG=&hl=nl&as_sdt=0%2C5
Hoogerheide, V.,
Loyens, S., & van Gog, T. (2013). Observationeel leren van
videovoorbeelden. 4W: Weten Wat Werkt en
Waarom, 1(1), 17-22. Geraadpleegd op 26 maart 2015 via https://scholar.google.be/scholar?q=observationeel+leren+van+videovoorbeelden&btnG=&hl=nl&as_sdt=0%2C5
Kalyuga, S.,
Ayres, P., Chandler, P & Sweller, J. (2003). The expertise reversal effect.
Educational Psychologist, 38, 23-32.
Sweller, J.,
Merriënboer, J.J.G. van & Paas, F. (1998). Cognitive architecture and
instructional design. Education
Psychology Review, 10, 251-295.
Tucker, B. (2012). The flipped
classroom. Education Next, 12(1), 82-83.
TEDxSanJoseCA -
Salman Khan - Providing a Free World Class Education
https://www.youtube.com/watch?v=vQohlJa2Fls,
geraadpleegd op 26 maart 2015.
YouTube for Schools: Join the global classroom today!
https://www.youtube.com/watch?v=NegRGfGYOwQ, geraadpleegd op 26 maart 2015.
YouTube for Schools: Join the global classroom today!
https://www.youtube.com/watch?v=NegRGfGYOwQ, geraadpleegd op 26 maart 2015.
www.screencast-o-matic.com,
geraadpleegd op 26 maart 2015.
www.Teded.com,
geraadpleegd op 26 maart 2015.
www.edpuzzle.com,
geraadpleegd op 26 maart 2015.
http://www.metta.io.com,
geraadpleegd op 26 maart 2015.
https://www.sophia.org/sophia-for-teachers,
geraadpleegd op 26 maart 2015.
http://ed.ted.com/tour,
geraadpleegd op 26 maart 2015.
Ik had er zelf nog niet echt bij stil gestaan, maar het gebruik van zo'n filmpjes kan inderdaad zeer goed zijn voor de leerlingen zelf. Zo weten ze op voorhand al waar de les over zal gaan en kunnen ze beter volgen. Waar ik ook een grote voorstander van ben is dat dit een goed pluspunt is omdat ze dan zien hoe ze bijvoorbeeld een oefening kunnen oplossen. Meestal weten de leerlingen niet hoe ze hier aan moeten beginnen.
BeantwoordenVerwijderenLotte, ik vond jouw artikel ook heel interessant, maar vooral heel concreet!
BeantwoordenVerwijderenTwee dingen die me zijn bijgebleven maar meer nog, dat ik zelf ook echt ga uitproberen na de Paasvakantie: het 'Flip teaching' concept: de leerlingen het filmpje op Smartschool meegeven als 'voorbereiding' op nieuwe leerstof. Ik moet bijvoorbeeld na deze vakantie een klas overnemen die heel veel leerstof niet gezien heeft met de vorige leerkracht, en daarom kan het interessant zijn om de leerlingen al wat laten nadenken over de concepten die dan in de les verder uitgediept zullen worden.
Maar ik heb mezelf ook voorgenomen om ook filmpjes (in combinatie met andere instrumenten zoals extra oefeningen bijvoorbeeld) te gebruiken om ook differentiatie toe te passen. Het zal helaas soms wat moeilijk zijn voor sommige leerlingen als ik er wat meer 'vaart' zal achter zetten in de lessen, maar dat kan ik dan op deze manier opvangen denk ik.
Dag Lotte,
BeantwoordenVerwijderenZeer interessant artikel! Goed uitgelegd. 'Flip teaching' en 'Khan Academy' zijn mij bekend maar TED-Ed is nieuw voor mij. TED-Ed vind ik een heel goede aanvulling op het gebruik van filmpjes voor, tijdens of na een les. Leerlingen leren beter wanneer ze doelgericht naar een filmpje kijken. Ze zullen zich beter kunnen focussen. Ik ga dit zeker eens uitproberen en opdrachten toevoegen aan filmpjes. Bedankt voor je tips!