Het Horizon Report Europe 2014 Schools werd
geschreven door de New Media Consortium
in opdracht van de Europese Commissie. Het rapport beschrijft zes tendensen,
zes uitdagingen en zes ontwikkelingen in de onderwijstechnologie die
waarschijnlijk een impact zullen hebben op Europese scholen tussen 2014 en
2018. De achttien onderwerpen zijn geselecteerd door 53 experts vanuit het
onderwijs- en vanuit het technologische veld. Elk van de achttien onderwerpen wordt
geïllustreerd met voorbeelden en met beleidsmatige en praktische toepassingen. Ten
eerste zijn de uitdagingen voor onderwijstechnologie geordend volgens
oplosbaarheid: van makkelijk (zoals ICT in de lerarenopleiding aanbieden) tot
voorlopig onmogelijk (zoals studenten betrekken als medeontwikkelaars van het
leren). Ten tweede worden tendensen chronologisch geordend: binnen één jaar
(zoals het toenemend gebruik van sociale media) tot binnen vijf jaar of meer
(zoals de evolutie van het online leren met als voorbeeld Bednet).
Ten derde zijn ontwikkelingen voorspeld binnen één jaar (zoals het gebruik van tablets, waarover in België een
proefproject loopt) tot binnen vier of vijf jaren (zoals individueel aangepast
leren).
Ik vind het positief dat experts
op Europees niveau de koppen bij elkaar steken om tendensen, ontwikkelingen en
uitdagingen te benoemen en aldoende een toekomstperspectief creëren. Het gebruik
van een democratisch online overlegplatform om te
definiëren welke thema’s gemeenschappelijk belangrijk zijn, vind ik ook
lovenswaardig. Een ander pluspunt zie ik in de concrete politieke en praktische
toepassingen die hapklaar worden voorgeschoteld voor zowel het nationale niveau
als voor het niveau van schooldirecties. Deze tekst biedt een bevattelijk
overzicht aan mensen zonder onderwijstechnologische achtergrondkennis.
In hoeverre sijpelt de inhoud van
het Europese Horizon Report door tot
het regionale niveau van het Vlaams secundair onderwijs, tot zelfs het individuele
niveau van de leerkracht? Ik heb onvoldoende
ervaring om een vanuit de praktijk beargumenteerd antwoord te bieden. Toch vind
ik het interessant om dit op Europees niveau aangeboden kader theoretisch te
vergelijken met het Masterplan van de Hervorming van het Secundair Onderwijs in
Vlaanderen. Zoals het Horizon Report, voorziet
ook het Masterplan namelijk ook een stapsgewijze invoering van concrete
maatregelen in de komende jaren.
In het Masterplan Hervorming S.O. wordt rechtstreeks naar de acht
Europese sleutelcompetenties verwezen, waarvan digitale vaardigheden er één van
is. In het Horizon Report worden de
té beperkte digitale vaardigheden van de studenten inderdaad aangekaart als een
oplosbare uitdaging. Dit is een eerste gelijkenis.
Een tweede overlapping vindt men
in het Masterplan als volgt: “Verbeterpunten:
er is te weinig aandacht voor maatschappelijke relevantie: techniek is
alomtegenwoordig. Maar de technologische vorming zoals die vandaag is ingevuld
in het basisonderwijs en in het secundair onderwijs, heeft niet het gewenste
effect op de belangstelling voor en kennis van techniek en technologie bij onze
jongeren.” Dit kan inderdaad opgelost worden door de handreiking in het Horizon Report: het is een moeilijke
maar oplosbare uitdaging om het formeel en informeel leren in elkaar te laten
overlopen en om authentieke leerkansen bieden. Dit kan de belangstelling van
leerlingen doen vergroten.
Ten derde wordt in de brochure voor leerkrachten over de onderwijshervorming op Vlaams niveau een voorbeeld aangehaald uit de provinciale
secundaire school in Diepenbeek waar de tablet
als activerend leermiddel dient. De school biedt enerzijds educatieve toepassingen
aan, bruikbaar voor alle merken van tablets
en geselecteerd door de vakgroep, en anderzijds biedt de school een cloud aan binnen het draadloos netwerk. Dit is een concreet
voorbeeld van een in het Horizon Report
beschreven ontwikkeling voorzien binnen één jaar: cloud
computing en tablet computing.
In deze drie voorbeelden wijzen
de regionale en Europese neuzen in dezelfde richting. Toch blijft de
beschrijving in het Masterplan veel algemener. Woorden vermeld het Horizon Report zoals
onderwijstechnologie, computer, sociale media, open educatieve bronnen, online leren,
mobiel leren en games komen niet aan bod in het Masterplan van de Vlaamse Regering.
Verschillen tonen zich dus in de diepgang van de beschrijving van
onderwijstechnologie. Het Masterplan formuleert algemene richtlijnen over
technologie, terwijl het Horizon Report
talrijke concrete handreikingen benoemt.
Zo vertelt het Masterplan niets
over het ICT-onderwijs in de lerarenopleidingen, terwijl dit wel een oplosbare
uitdaging is volgens het Horizon Report.
Al biedt het Masterplan hiervoor geen richtlijn, toch wordt deze uitdaging
reeds gerealiseerd, bijvoorbeeld aan de Vrije Universiteit van Brussel. De
Europees gefinancierde cursus TACCLE 2 is hier eveneens een concrete toepassing van.
Een tweede verschil is de
groeiende alomtegenwoordigheid van sociale media, wat niet aan bod komt in het
Masterplan, maar wel door Horizon Report
als een tendens voorspeld wordt voor de komende eerste twee jaren. Concreet
bestaat er toch een aanbod om in het Vlaamse onderwijs sociale media aan bod te
laten komen. Het op universitair onderzoek
gebaseerd lessenpakket Mediawijsheid op school: Risico's op sociale netwerksites is hiervan een mooie uitwerking.
Te besluiten valt dat onderwijstechnologische
tendensen, technologieën en ontwikkelingen van het Horizon Report Europe 2014 Schools inderdaad terug te vinden zijn in het regionale Masterplan
Hervorming Secundair Ondrewijs, al is dit laatste plan minder gedetailleerd
uitgewerkt. Hieruit besluiten dat de Vlaamse onderwijshervorming onvoldoende
aandacht besteedt aan onderwijstechnologische innovatie, is een brug te ver. Meer
bronnen over het Vlaams onderwijs zouden deze veronderstelling moeten bevestigen
of weerleggen. Kenden de makers van het Masterplan in 2013 reeds inzichten van
het Horizon Report dat het jaar
2014 in zijn titel draagt? Alleszins
zijn talrijke concrete handleidingen te vinden op het niveau van de individuele
leerkracht, zoals bijvoorbeeld initiatiecursussen en gebruiksvriendelijke
lessenpakketten. Misschien is het zo slecht niet om leerkrachten vrij
onderwijstechnologieën te laten implementeren zonder dwingende regelgeving, me
dunkt. Ik ben alvast nieuwsgierig welke onderwijstechnologische tendensen,
uitdagingen en ontwikkelingen aan de horizon zullen verschijnen in mijn
loopbaan.
Referenties
A. De Laet (red.) en schrijf. be,
Agentschap voor Onderwijscommunicatie: Hervorming
secundair onderwijs. Wat verandert er in het secundair onderwijs? Brochure voor
leraren, Brussel, 2013. Depotnummer: D/2013/3241/88.
L. Johnson, S. Adams-Becker, V.
Estrada, e.a., Puny, Europese Commissie en The New Media Consortium: Horizon Report Europe: 2014 Schools Edition, Luxemburg, 2014.
Masterplan Hervorming S.O. VR
2013 0406 DOC. 0563/1, Brussel, 2013.
E. Vanderhoven, T.
Schellens en M. Valcke, Security
and Privacy in Online Social Networks, Lespakketten Risico’s op sociale
netwerksites, Gent, 2014.
super !
BeantwoordenVerwijderen