donderdag 5 maart 2015

What you see is what you get? Nieuw lessenpakket - “Leren met beelden.”

Evy Raes (Fotografe) en Nel Broothaerts (Incepti) ontwikkelden in opdracht van Mediawijs.be het lessenpakket “leren met beelden”.  Doel van het pakket is volgens de auteurs kinderen in het basisonderwijs te leren, dat “beelden geen objectieve, maar subjectieve elementen zijn en dat ze hier kritisch tegenover moeten staan.” In tijden van alomtegenwoordige toegang tot fotocamera’s via smartphones, tablets of compact camera’s willen zij leerkrachten vakoverschrijdend handvatten geven om kinderen te leren hoe ze beelden kunnen lezen en vooral zich zelf met beelden op een creatieve manier kunnen uitdrukken.
De verschillende hoofdstukken van het lessenpakket behandelen de volgende onderwerpen:



Hoofdstuk 1: de basis
licht, scherpte, cadrage, zoomen, achtergrond


Hoofdstuk 2: de camera
Beeldopbouw (raster), perspectief, belichting, schaduw


Hoofdstuk 3: het onderwerp
Kleur, patronen, afstand/nabijheid, compositie, reflectie, lijnen


Hoofdstuk 4: communicatie
Kader, associaties, knippen/plakken, selfie, spreken met foto's


Hoofdstuk 5: creatief
tekenen in foto's, zoekplaat, lenzen, optische illusies, tentoonstelling.


Op de pagina van mediawijs.be vindt je ter illustratie een onderhoudende video uit het lessenpakket over patronen, dat ik hier helaas niet zomaar mag inbedden omdat er geen creative commons licentie op zit, doorklikken dus!


Aangezien de nogal slechte kwaliteit van beelden die leerlingen in het secundair onderwijs bij voorbeeld met hun smartphones produceren lijkt het mij de moeite waard om dit onderwijspakket voor het basisonderwijs nader te bekijken betreffende zijn bruikbaarheid voor oudere leerlingen. Ook al benadrukken de auteurs de vakoverschrijdende inzetbaarheid, lijkt het pakket me toch vooral specifiek voor vakken zoals Esthetica en Cultuurwetenschappen binnen het profiel Humane Wetenschappen van het ASO of Kunstinitiatie in het KSO, en alle andere vakken die zich specifiek met beeldtaal bezig houden relevant.
Het lessenpakket is goed en overzichtelijk opgemaakt, wat het heel gebruiksvriendelijk maakt. Bijvoorbeeld de les idee over “selfies” is ook voor het secundair onderwijs in een aangepaste versie heel bruikbaar als onderdeel van het thema “portret”. (Een combinatie met een bezoek aan de tentoonstelling “faces now” die momenteel bij bozar plaatsvindt is hier zeker spannend).


Online zijn helaas alleen een beperkt aantal methodieken beschikbaar. Dat lees je pas als je doorklikt naar de dossier pagina en helemaal aan het einde van de tekst. Op de eerste pagina staat echter nog zeer misleidend dat je door kunt klikken naar het “volledige lessenpakket”. De vrij toegankelijke online versie dient als “teaser”, zodat leerkrachten later het boek 'Leren met beelden', welke uitgegeven wordt bij Lannoo Campus, gaan kopen. Je wordt hier dus om de tuin geleidt!
Op het lessenpakket ligt dan ook geen creative commons licentie maar een gewone copyright. Als ik de auteursrechten goed heb begrepen, mag het aanpassen van het lesmateriaal voor leerlingen secundair onderwijs wel. Wat niet mag is deze lesvoorbereidingen dan zonder toestemming publiek toegankelijk te maken.
 
De auteurs lijsten een aantal apps en toepassingen op die je mobiel en online kunt gebruiken om met de leerlingen digitaal met beelden aan de slag te gaan. Hier wordt helaas geen aandacht aan besteed of deze FLOSS zijn of niet. Bovendien zijn niet alle aanbevelingen gratis of niet commercieel.
Om het lessenpakket te kunnen downloaden moet je persoonlijke data zoals je naam, e-mailadres en organisatie aangeven. Er wordt aangegeven, dat dit gevraagd wordt om zicht te krijgen op waar het pakket wordt ingezet. Verdere informatie over wat met je data wel of niet gebeurd ontbreekt. Ik ben dan ook benieuwd of ik niet vroeger of later een e-mail ga ontvangen met reclame voor het boek en/of van de uitgeverij Lannoo Campus.


In het algemeen kan ik concluderen, dat het hier om een waarschijnlijk zeer bruikbaar lessenpakket gaat wat helaas niet vrij toegankelijk is. Het is heel jammer dat de publieke organisatie mediawijs.be (het Vlaamse Kenniscentrum voor Mediawijsheid) als opdrachtgever van dit lessenpakket niet voor de vrije toegankelijkheid van het hele pakket en een creative commons licentie, die o.a. het publiek toegankelijk maken van aangepaste versies mogelijk maakt, zorg draagt. Zo zijn de commerciële belangen van de uitgeverij ertussen geschakeld en betalen de leerkrachten voor een boek, wiens inhoud al door de algemeenheid via belastinggeld is betaald.
Een vrij toegankelijke onlineversie, die iedereen die wil kan uitprinten, zou hier eerlijker zijn.



2 opmerkingen:

  1. Dag Birgit,

    Ik zou een zin in uw bericht willen corrigeren:
    "Als ik de auteursrechten goed heb begrepen, mag het aanpassen van het lesmateriaal voor leerlingen secundair onderwijs wel."

    Neen, de wettelijke uitzonderingen "ter illustratie bij onderwijs" betreffen alleen reproductie en mededeling, en slechts onder wel bepaalde voorwaarden. De auteur heeft "onder meer het exclusieve recht om toestemming te geven tot het bewerken of het vertalen van het werk."

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Bedankt voor de correctie! Om het leerkrachten wel mogelijk te maken, het lessenpakket legaal aan te passen en publiek te delen zou dus een creative commons licentie nodig zijn, bij voorbeeld een Naamsvermelding-Niet Commercieel 4.0 Internationaal – licentie.

    BeantwoordenVerwijderen